هه‌ینی 4 تشرینی یه‌كه‌م 2024

کوردبون لە هەڵهاتندا؛ لە بارەی هێڵەکانی تۆخکردنەوە‌و کاڵکردنەوەی کوردبونەوە/ ئه‌بوبه‌کر جاف

ئاستە بریندارو فشۆڵیەکەی کورد بون تەنیا لە ڕوتەختێکی ئۆنتۆلۆژیانەدا،تەنیا لە ڕەهەندێکی کەینونەیی و وجودیا نەوەستاوە،ئەم ئاستەی برین و ئیرتیکاسی و پاسیڤەی کوردبون دەرکەوتەی زۆری هەیە،دەرکەوتەی سیاسی،دەرکەوتەی مێژویی،دەرکەوتەی ئەنترۆپۆلۆژی،َ زمانی،دەرکەوتە لە ئاستی ئاماژەیی زماندا،دەرکەوتەی سۆسیۆلۆژی،دەرکەوتەی جوگرافی. مادام پێش هەموی’پێش هەرشتێک بوننێی “بریندارو فشۆڵ و ئیرتیکای لە سەر ئاستی “ئینسانی ” بونی هەبێت، لۆژیکی و ناچارییشە دەرکەوتەکانی ئەم بیماریی و برینداییە دەرگەوتەو مانێڤستبونی لە (کردردا)، لە ئەکت و کردەدا هەبێت.

چۆن ئەمە ورد بکەینەوە.بە کوردکردنی ئینسانێکی کوردی،بە ئیرادەییکردنی بونێکی ئەنترۆپۆلۆژی کوردی، بێتێگەیشتن لە مێژوی کوردبون و کورد لەناو کردەی مێژویدا ناتوانین لێ تێبگەین.. بونێکی پاسیڤ‌ە ئیرتیکاسی چییە، بونێک چییە لە ناو پەرچەکرداردا؟ بونێک لە کوێداو بۆچی لە “بونی خۆی” هەمیشە هەڵدێت؟ ’ئەترسێت،ڕاناوەستێت؟ بەدەویانە ئەیگوزەرینێت (مەبەست لە چەنکی بەدەویی و کۆچەریانە لێرەدا زیاتر دەلالەتە ئیبن خەلدونییەکەیمان مەبەستە نەک دەلالەتە ئۆنتۆلۆژیاییەکەی لای دولوز، بیرکردنەوەو ژیانکردنی کۆچەریانە!).

بونێک هەمیشە لە ترسدایە،لە ڕاکردندایە’ئەم کردەی ڕاکردن و هەڵهاتەنە لەویتر،لە شتێک لە دەرەوەی کوردبون، تەنیا شتێک بووە کوردی خستۆتە بەردەم پرسی شوناس و هەویەتەوە،هەلهاتن لەوێتر،یان سڵکردنەوە لەوی تر،بە مانایەکی تر،کورد تەنیاو تەنیا “لە هەڕەشەدا)لەمسی خۆی دەکات. کورد ئەو کاتە دەرگیدەبێت لە گەڵ کوردبوندا کە ئەویتر وەک هەڕەشەیەک،وەک هێزێکی بەربەری و وەحشیگەری ببینێت،ئەو کاتە کورد دەچیتە ئاستێکی ئیحساسی و هەستییەوە بەرانبەر کوردبونی خۆی. بەڵام ئەم ئاستەی کوردبون ڕەسەن نییە لەو جێگەو شوێنەدا کە ناتوانێت بێئەویتر و بێ هەڕەشەو بێ چاو سورکردنەوەی ئەویتری غەیرەکورد ببێت بە کوردێک بۆ خۆی.

کورد تا ئەم لەحزەش نەیتوانیوە کورد بێت بۆ خۆی،بۆ خودی خۆی،واتە کوردبونێک بێ وێناکردنی ئەویتری نەیارو دوژمن ،هەویەتێک بە خۆی بدات. دەرکەوتەی سیاسیانەی کوردی ،تەنیا دەرکەتەیەک بووە لەو پنتەی ئەویتر مایەی هەڕەشە بووە بۆ سەرئەم.” بونی ئەویتری نەیار و دوژمن) بە و تێگیشتنەی کارل شمیت بونێکی ناچاری و تەنانەت ئۆنتۆلۆژیشە.واتە ئەویتر تەنانەت ئەگەر لە سەر ئاستێکی وێناکردن و خەیاڵیش بێت،بەڵام ئەویتری کوردی تەنیا لە زەمەنی بەریەککەوتنی فیزیکیدا کوردی ڕاگرتووە؛ چۆن؟

خراپترین و نزمترین دەرکەتن بۆ کورد،دەرکەوتنێکە لە (ئاستێکی ئاشتی و ئارامی و ئاسایشدا)، واتە ئەو دۆخەی کە هێمنییەک، ئاسودەییەکی سیاسی بونی هەبێت،کورد زیاتر لە هەر دۆخێکی تر کاَڵدەبێتەوە، ئەم ڕستەی کە دەڵێت: (ئەوەی کورد بە شەڕ بە دەستی دینێت،لە سەر مێزی دانوستان دایدەنێت و دەدۆڕێنیت) رَێک ئەم ڕاستییەمان بۆ دەردەخات کە،کورد تەنیا لە ناو کردەی جەنگ و شەڕ و بەرەنگاریدا لەمسی خۆی دەکات،دەست لە خۆیدەدات،بەڵام بون لە سەر مێزی گفتگۆ،بونێکە لە ئارامی و ئاشتی و هێمنی ئیتر کورد ’بە کردەیەکی پێچەوانەی کوردبونی خۆی دەکەوتەی دەبێت.

بۆ کورد هەمیشە باوەش بە و ئیدۆلۆژیانەدا دەکات کە بە تێۆر و ئیدۆلۆژیای شۆڕگێڕی و بەرەنگاری جەنگ و ململانێ ناسراون؟ بۆ نمونە ئیدۆلۆژیای مارکسیست’ئیدۆلۆژیایەکە بڕوای بە ململانێ و بە ریەککەوتن و جەنگ و یاخیبونە،ئیدۆلۆژیای مەزهەبی کە لە سەر بنەمایەکی جەنگ و بەرەنگاری بونیاد نرابێت،واتە هەمیشە کورد لە ناو “گوتارێکدا “خۆی دەبنێتەوە، خۆی مانێڤست دەکات کە، لە جەنگ و شەڕدا بێت؟!

بە تەواوی پێچەوانەی ئەو دیدگا ئیدۆلۆژیانەوە ئێمە لەو بڕوایەداین: ئەوەندی ئاشتی و هێمنی و پێکەبون و گونجان هێڵەکانی کاڵکردنەوەی کوردبون و بونی سیاسیانەی کوردن،ئەوەندە جەنگ و هەڕەشەو کوشتارو بڕینەکان مایەی هەڕەشە و تواندنەوەو کاڵبونەوەی کوردبون نەبون.ئێمە ناَڵێن دۆخێکی ئارام و پڕ سەقامگیری بۆ لە خۆیدا دۆخێکی خراپە،بەڵکو ئێمە دەڵێین دۆخێکی مەترسیدارە بۆ کوردبون!

بابەتی هاوپۆل

قفس، یادداشت چهارم: پیش‌بند “به یاد سپیده فرهان”

مژگان کاوسی تا کنون دو بار بازداشت شده‌ام و هر دو بار در خانه‌ی خودم؛ …

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئەم ماڵپەڕە لە ئەکیسمێت بۆ کەمکردنەوەی هەرزە واڵە و سپام سوود دەگڕێ. فێربە چۆن زانیاری بۆچونەکانت ڕێکدەخرێت.