چوار شه‌ممه‌ 17 نیسان 2024

وەهمی رۆژی كرێكاران/ پێشڕه‌و محه‌مه‌د

I
ئەمە چییە هەموو ساڵێك لە رۆژی 1-5 سەرجەم دامودەزگاكان دەیكەن بە پشووی رەسمی، بۆچی؟ رۆژی جیهانی كرێكارانە! ئایا هەر بەڕاست با بپرسین ئەم رۆژە لەلایەن كێوە دیاریكراوە؟ لەلایەن كێوە، چ سیستەمێكەوە، رۆژێك بۆ كرێكاران دانراوە و دەكرێت لەم رۆژەدا یادی بكەنەوە؟ بێگومان: سیستەمی سەرمایەداری، كە خۆى هەموو میكانیزمێكی گرتووەتە بەر بۆ چەوساندنەوەى زیاتر و زیاتری كرێكار، ئەمە كرێكار نییە لە رۆژی جیهانی كرێكاراندا پشوو دەدات، بەڵكو ئەوە دیسان بەرپرسان و پیاوانی سیستەم و دەزگای حكومی و بیرۆكراسین، پشوو لەسەر پشوو كەڵەكە دەكەن، رۆژانی تر، كەمتر سەیری رەنج و ئازارەكانی كرێكاران دەكەن، لەم رۆژەدا زیاتر دەتوانن ئازارەكانی كرێكاران ببینن و پێیان پێ بكەنن، كرێكار لەو رۆژەدا زیاتر لە هەر رۆژێكی دیكە كاردەكات و دەچەوسێنرێتەوە.
II
دیاریكردنی رۆژێك بۆ؟ هەموو دیاریكردنی رۆژێك لەلایەن هەر سیستەمێكەوە بۆ هەر بۆنەیەك، دروستكردنی سوبێكتی (سوژە)ی كەرنەڤاڵە، رۆژی جیهانی كرێكارانیش جگە لەوەى كەرنەڤاڵێكی سیستەم و ناونانێكی ئایدیۆلۆژیانەیە، هاوكات دیسانەوە ریزكردن و پۆلێنكردن و وەبیرهێنانەوە كرێكارە لەناو چینێكی چەوساوەدا، كە دەبێت تا ئەبەد كرێكاربوونی خۆى وەك كارێك یان جەوهەرێكی سروشتی سەیر بكات، نەك ئەوەى كرێكاربوونی ئەمڕۆی بریتییە لە جەوهەرێكی مێژوویی، بە قەولی بێنیامین: رەوتی بەردەوامی مێژوو، وایكردووە ئەم جەوهەرە لەمێژووبوونەكەى دابماڵرێت و بەرگی سروشتیبوونی بەبەردا بكرێت.
III
كرێكاران لەو رۆژەدا بیریان دەكەوێتەوە تا ئەبەد كرێكارن، پیاوانی سیستەمیش لەسەرەوە سەیریان دەكەن و وەك فرمێسكی تیمساحی (لێرەدا دیاریكردنی رۆژێكی پشووی رەسمی)، بەزەیی پێداهاتنەوەیەكی درۆزانانە، سەنتیمانتالیزمێكی ئایدیۆلۆژیی، ئەو رۆژە دەكەنە كەرنەڤاڵێكی پشوودانی رەسمی خۆیان، نەك كرێكاران، كرێكاران خراونەتە ناو وەهمی دیاریكردنی رۆژەوە.
IV
لای ماركس كرێكار ئەوساتە دووچاری نامۆبوون دەبێت، كە لەبەرهەمی كارەكەى خۆی بێئاگا بێت، ئامرازەكانی بەرهەمهێنان لەبەردەستی ئەودان، بەڵام قۆرخكردنی لەلایەن سەرمایەدارانەوەیە، بەڵام ئەمڕۆ لەڕێگای دیاریكردنی رۆژانێك و سەنتیمانتالیزمی ئایدیۆلۆژییەوە، جارێكی دیكە كرێكاران نامۆ دەكرێن، بە قەولی ژیژەك، ئیشكردنی ئایدیۆلۆژیا ئەمڕۆ وایكردووە كرێكاران بزانن دەچەوسێنرێنەوە، بەڵام هەر بەردەوامیشن، بۆچی؟ پێموایە دیاریكردنی رۆژ، جارێكی دیكە دەمانگەڕێنێتەوە بۆ خاڵی سەرەتای پێناسەى ماركس بۆ ئایدیۆلۆژیا: ئاگاییەكی درۆزن، میكانیزمی ئیشكردنی: نازانن بۆ ئەم كارە دەكەن، بەڵام دەیكەن… ئیزافەیەك بۆ ماركس: دیاریكردنی رۆژی جیهانی كرێكار و كردنی كرێكار بە سوبێكتی كەرنەڤاڵ.

بابەتی هاوپۆل

قفس، یادداشت چهارم: پیش‌بند “به یاد سپیده فرهان”

مژگان کاوسی تا کنون دو بار بازداشت شده‌ام و هر دو بار در خانه‌ی خودم؛ …

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئەم ماڵپەڕە لە ئەکیسمێت بۆ کەمکردنەوەی هەرزە واڵە و سپام سوود دەگڕێ. فێربە چۆن زانیاری بۆچونەکانت ڕێکدەخرێت.