زاگرۆس پۆست
این مقاله در ارتیاط با اخباری كه طی روزهای گذشته از جای جای كردستان در خصوص كشف آثار باستانی به ویژه شهرستان سقز به گوش می رسد نوشته شده كه یكی از آن كشف وضبط حدود 81 قطعه شئ با تاریخ 3000 ساله توسط نظامیان حكومت از سودجویان در منطقه باستانی كرفتو سقز می باشد كه موردی از صدها مورد غارت چنین آثاری در كردستان است.
گفته می شود كه این آثار بسیار بیشتر از 81 قطعه است كه در لابلای ماراتن یغمای سود جویان و حكومت مفقود و نابود گشته است .
تمدن را می توان یك سبك زندگی مجموعه ای از انسانها دانست كه در یك دوره تاریخی در یك منطقه جغرافیایی زندگی می كردند و دارای اهداف مشتركی بودند و دستاوردهای خاصی داشته اند . در این تعریف سبك زندگی ركن اصلی تمدن است و تاكید بر دوره تاریخی و منطقه جغرافیایی خاص است . عنصر دیگر تعریف دستاوردهایی هستند كه بدون آن تمدن معنای خود را از دست می دهد و همچنین یك جامعه بی هدف در تعریف تمدن نمی گنجد .با توجه به این عبارات و تعاریف برای پی بردن به وجود تمدنی باستانی و تاریخی در یك منطقه جغرافیایی دستاوردها و آثاری كه یك جامعه هدفمند را مشخص می نماید دارای اهمیت بسیار زیادی است.
این آثار می تواند شامل ساختمان و سازه هایی كه در یك دوره تاریخی در مكانی خاص به دست انسانهایی كه در آن محل زندگی نموده اند بنا شده باشد و یا اینكه می تواند آثار خطی، كتب و یا حتی یك برگ كاغذ باشد. همچنین این آثارمی توانند اشیاء مختلفی همچون سازه های شكار و یا پیكار، كوزه های سفالین و یا یك سنجاق سر دختری در یك برهه تاریخی باشد. در كل هر شئ ویا مكانی كه اطلاعاتی ارزشمند در مورد نحوه زندگی و نوع بشر در یك محدوده جغرافیایی خاص از دوره های تاریخی مختلف را به ما ارائه نماید جزئی از آثار تاریخی آن سرزمین و ملت محسوب می شود كه باید به شدت مراقبت و نگهداری گردد زیرا از هر دو لحاظ مادی و معنوی دارای ارزش زیادی است .
در این كه قسمت اعظمی از هویت هر ملتی را تاریخ آن ملت می سازد شكی وجود ندارد و تاریخ آن ملت را آثار باستانی و تاریخی كه در آن سرزمین یافت می شوند شكل می دهد. منظور از این آثار مواردی است كه عمر آنها بیش از 200 سال تخمین زده می شود.ملتهای جهان پس از گذشت هزاران سال برای پی بردن به تاریخ ،تمدن و همچنین هویت خویش به كاوش آثاری می پردازد كه زمین سخاوتمند و امانت دار آن را درون خود حفظ نموده است و آنان با خارج نمودن اصولی و علمی آثار باستانی به تحكیم و افزایش هویت خود كمك می كنند.
ملت كرد یكی از ملتهایست كه به جرات می توان گفت كه از نظر فرهنگ و تمدن در میان ملتهای جهان دارای تاریخی چند هزار ساله است.كردستان بزرگ (هر چهار قسمت ایران –عراق- سوریه و تركیه) به علت قرار گیری در منطقه جغرافیایی خاص و زادگاه تمدن جهان یعنی در محدوده بین النهرین خود نمادی از تاریخ ملل به شمار می رود و یا به عبارتی باتوجه به شواهد تاریخی كردها خود تمدن هستند و مالك چند هزار ساله این منطقه كه از ابتدا در این منطقه زندگی كرده اند. ] از منطقه ای جغرافیایی دیگر به این مكان كوچ نكرده اند [كردها دارای تاریخی چند هزار ساله و دارای گنجینه ای غنی از فرهنگ و تاریخند ولی در كمال تاسف حقانیت تاریخی كردها به شیوه ای كه درخور باشد محرز نگردیده است و دارای پشتوانه ای تاریخی و منسجم بنا به دلایلی نمی باشد كه ما سعی داریم كه برخی از دلایل آن را حداقل در كردستان ایران بررسی نماییم:
1. باستان شناسان خارجی : ایران از دیرباز یعنی می توان گفت كه از دوره روی كار آمدن آقا محمد خان قاجار تا برسد به دوره حكومت جمهوری اسلامی زیر نظر و در اختیار باستان شناسان مختلفی كه بیشتر از كشورهای غربی و در نقاط مختلف ایران از قبیل كردستان مشغول كاوش ، بررسی ، مطالعه و در نهایت طبق روال معمول انتقال این آثار به كشور های مقصد خود بودند كه این آثار همان هایی هستند كه اكنون باعث صف طویل بازدید كنندگان از موزه های مطرح جهان شده و جزء پشتوانه ملی و اقتصادی این كشورها می باشد. از این باستان شناسان به كسانی چون پرفسور هرتسفلد ،گیرشمن و آندره گدار اشاره می كنیم كه در مناطق مختلف كردستان به كاوش و مطالعه فراوانی پرداختند و متاسفانه به شیوه ای سلیقه ای تاریخ كردستان را به جهان عرضه نمودند و قسمت عمده اشیاء تاریخی توسط این اشخاص و دلال های هم عصر خود تاراج گردید.
2. نبود نظامی مشروع : پس از پایان حكومت پهلوی و آغاز انقلاب اسلامی این فجایع به اوج خود رسید یعنی باستان شناسان و غارتگران خارجی جای خود را به نظامی نامشروع به نام جمهوری اسلامی داد كه تمام اشیائی كه كشف می گردید باز از كشور به دست عوامل این حكومت و به سود خود از كشور خارج می گردد .روند كار به این شكل است كه قسمتی از اشیاء ناكارآمد نسبت به ارزش بقیه اشیاء به عنوان موارد كشفی ارائه و مابقی آن به سود عوامل حكومتی تاراج می گردد .
3. نبود موزه و مكان معمول نگهداری و نمایش: از دیگر دلایل هدر رفت تاریخ كردستان باز به حكومت غلط جمهوری اسلامی برمی گردد به این شكل كه به علت عدم وجود مكان مناسبی به نام موزه و محل مناسب نگهداری این اشیاء طبق استاندارد های جهانی از لحاظ امنیتی و كیفیتی برای آن در منطقه مذكور آثار كشف شده، در محل متمركز شده همانند سایر مسائل دولت كه هدف متمركز سازی است متمركز می گردد برای مثال اگر كسی از مكانی به نام قلعه زیویه در سقز بازدید نماید برای مشاهده آثار پیدا شده در آن(البته اگر باقی مانده باشد) باید به موزه ملی تهران مراجعه نماید . این سیاست از مسائل خبیثانه دولت در جهت عدم شناخت خود و سركوبی فرهنگی نشأت می گیرد.
4. نبود قانون حفاری كارآمد: متاسفانه این مورد نیز به خود دولت برمی گردد چنانكه به علت نبود نظمی صحیح و قانونی درست در ارتباط با سامان دهی امر حفاری باعث به انحصار كشیده شدن فعالیت حفاری توسط دولت شده و مابقی متخصصین و كارشناسان و نیز مردم عادی سهمی در این فعالیت ها مگر به شیوه كاملا غیر اصولی و غیر قانونی ندارند. اگر نگاهی اجمالی بر قانون حفاری در كشور های غربی بیندازیم متوجه می شویم كه چگونه با برقراری نظامی عادلانه در ارتباط با فعالیت حفاری باعث حفظ این آثار شده اند.دربیشتر موارد آنان با تقسیم سود حاصل از كاوش و حفاری ، كاوشگران و محققان را متقاعد و در عوض مالكیت آثار به صورت ملی حفظ می گردد.
5. مردم منطقه : مهمترین و بارزترین علل تاراج ، نابودی و به یغما رفتن آثار باستانی كردستان كسانی هستند كه خود در این مناطق زندگی می كنند. متاسفانه چیزی كه این روزها به شدت شاهد آن هستیم افرادی سود جو و بی خبر كه برای رسیدن به گنج بدون رنج دست به كاوشهای غیر اصولی می زنند كه در بیشتر موارد بسیاری از دفینه ها به علت مورد هدف قرار بودن آثار فلزی بقیه آثارنابود می گردد . معمولا این قبیل حفاری ها به دو شیوه صورت می گیرد ،در حالت اول این افراد مواردی را خود كشف می كنند و از طریق دلال های سود جو از كشور خارج می نمایند. در حالت دوم این افراد به كمك عوامل حكومتی همانند نظامیان سپاهی و انتظامی حفاری نموده و سود را به جیب می زنند. متاسفانه یكی از از عوامل فساد و فاصله طبقاتی در جامعه همین یك شبه میلیارد شدن چنین افرادی است كه فرهنگشان همراه با ثروتشان رشد نمی كند یعنی فرهنگ عقب مانده و ثروت جلو می افتد. چنین كسانی با فروش هویت خود شاید ثروتی باد آورده را به دست آورند ولی باید بدانند كه نه یك دهه بلكه چندین سده مدیون وخجالت زده فرزندان این خاكند كه آنان را از شناخت تمدن اجداد خود بی نصیب می نمایند .
در چنین شرایطی كه حفاری آثار باستانی كردستان جای خود را به دپو این آثار داده وبا توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی جامعه كردستان و فقر فرهنگی در خصوص برخورد با چنین آثاری و همچنین وجود چنین حكومتی كه خود در رأس كار است نباید انتظار بهتری از آن داشت و تاراج این تاج همچنان ادامه دارد…….
