پێنج شه‌ممه‌ 12 كانونی یه‌كه‌م 2024

شه‌پۆله‌کانی بزووتنه‌وی گۆڕان ! (باشوری کوردستان) / ڕه‌شاد مسته‌فا سوڵتانی

 * پێشکه‌شه‌ به‌ خه‌ڵکی ئازادیخوازی ” کوبانی” که‌ قاره‌مانانه‌ دژی یاسا کۆنه‌کان ، فه‌رهه‌نگ و کولتوری بیابان  شه‌ڕ ده‌که‌ن .   

ڕه‌وتی بزووتنه‌وی گۆڕان نه‌فره‌تی له‌ تاریکی کردووه‌ و چرایه‌کی داگرساندوه‌ !

         سارتر ده‌ڵێت : بۆ به‌ ده‌س هێنانی زانیاری ناو ئوقیانوسه‌کان ، پێویسته‌ و ده‌بێ شه‌هامه‌تی جێ هێشتنی قه‌راخی ده‌ریاکانمان هه‌بێت . ئه‌م جیهانه‌ جیهانی ئال و گۆڕه‌  نه‌ک جیهانی چاره‌نووس .

فورمی حکومه‌ت و شێوه‌ی ده‌سه‌ڵات خولقێنه‌ری دیارده‌ی گه‌نده‌ڵی و جێگیر نه‌ بوونی دیموکراسییه‌ .  کۆن بوونی رێکخسته‌کانی دوو ڕێکخراوه‌ی  خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات له‌ باشوری کوردستان، له‌ پڕۆسه‌یه‌کی پڕ له‌ ژان و ئازاردا،  ڕێکخراوه‌یه‌کی نوێی به‌رهه‌م هێنا که‌ خۆیان به‌ ناوی بزووتنه‌وی گۆڕان ناساندووه‌  ئاستی  کاردانه‌وه‌ی ‌ وته‌ گرینگه‌که‌ی ئوباما به‌ ناوی” ئاڵ و گۆڕی ده‌سه‌ڵات   ” ‌ سه‌ر ئه‌م ڕێکخراویه‌ که‌م نیه‌ و زۆره‌ .   له‌ change
بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌ قۆناغێکی هه‌ستیارو له‌ جیهانی ژیاریدا ، که‌ دوو ڕێکخراوه‌ی خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات له‌ باشوری کوردستان  چاره‌نوسی خه‌ڵکی کورد ،حکومه‌ت و پارله‌مانیان به‌ ده‌سته‌وه‌ بوو، به‌ ژانێکی پر له‌ ناهومێدی و سه‌خته‌وه‌ له‌ دایک بوو . گه‌رای فیکر و باوه‌ڕه‌که‌ گوایه‌ له‌ لایه‌ن ڕێزدار نه‌وشیروان مسته‌فاوه‌ گه‌ڵاله‌ کراوه‌ . که‌ ئه‌م بوچون و  لێکدانه‌وه‌یه‌، له‌  عیلم و زانستی کۆمه‌ڵایه‌تی  نزیک نیه‌ و دووره‌ . پێم  وا ، نیه‌ گۆڕان کۆپیه‌کی هاوکاتی  به‌رنامه‌ی “چه‌ینج”  ی ئوباما بێت‌، وبیگومان ‌ چه‌شنێک لاسایی کردنه‌وه‌ له‌م ناوه‌، به‌ر چاو ده‌که و‌ێت . شێوه‌یه‌ک له‌ سیاسه‌تی نوێی و نوێ خوازی باو کردووه‌ که‌ ڕاسته‌وخۆ حیزبه‌ کۆن و کلاسیکه‌کانی  به‌ره‌و هه‌ڵدێر پاڵ پێوه‌ ناوه‌ و قه‌ڵغانی له‌ دژی زمانیی، زمان  پیسه‌کان هه‌ڵگرتوه‌  . ئه‌ندامان و لایه‌نگرانی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان، به‌ تایبه‌ت گه‌نجانی کارزان و پاکژ قۆلێ ‌هه‌وڵیان هه‌ڵمالێوه‌ و له‌ ده‌وری پڕوگرامێک، که به‌ جۆرێک ‌ ئامانجی هاوبه‌ش، زمانی هاوبه‌ش و هه‌ڵویستی هاوبه‌شیان هه‌یه‌ کۆکردوه‌ته‌وه‌ . گۆڕان بۆ به‌ ده‌ست هێنانی زانیاری ناو کۆمه‌ڵگا، ڕه‌نجی زۆری کێشا و سه‌لماندی که‌ کوردستانی باشور‌ ، هه‌رێمی ئاڵ و گۆڕه‌ ، به‌ره‌و خاڵی وه‌رچه‌رخان هه‌نگاوی ناوه‌ و نابێت چاره‌نوسی ئه‌م هه‌رێمه‌ له‌ لایه‌ن حیزبه کلاسیک ، کۆن و  بنه‌ماڵه‌کانه‌وه‌ که‌ قه‌سر و باره‌گاکانیان سه‌ر له‌ ئاسمان ده‌سوێ، دیاری کرێت . کورد یه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌ و کوردستان یه‌ک نیشتمانه‌ و ، هێشتا برینه‌کانی جڤاکی کوردستانی باشورسارێژ نه‌ بوه‌ و ساڕێژیش نه‌ کراوه‌ . پێویسته‌ چالاکڤانان و شه‌رڤانانی شاخ ،که‌ساڵانێکی دوور و درێژ خولقێنه‌رانی حیماسه‌ نه‌ گونجاوه‌کانی مێژوو بون ، ئه‌گه‌ر ته‌مه‌ن وه‌فای کرد خۆیان له‌ گه‌ڵ خه‌باتی مه‌ده‌نی و سه‌رشه‌قام بگونجێنن . تا وڵاتی شه‌ڕلێدراو و به‌ر کاره‌سات که‌وتوو، له‌مه‌ زیاتر وێران نه‌ بێت و  کۆمه‌ڵگای کوردستان له‌م خێزاو و نیشتاوه‌ ڕزگاری بێت  .

1-  پێگه‌ و ده‌وری مێژوویی ڕێزدار: نه‌وشیروان مسته‌فا
( لا‌یه‌نی چاک و خراپ)

ده‌کرێت ئیدیعا که‌ین که‌ به‌ گشتی  مێعماری  ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌ ، ڕێزدار کاک نه‌وشیروانه‌ که ڕاسته‌وخۆ و‌نا راسته‌وخۆ  یارمه‌تی فیکری له‌ هه‌ندی که‌سی تر     وه ر‌گرتوه‌ .  وه‌ک نوسه‌ر به‌شێک له‌‌ ڕوداوه‌ چاک و خراپه‌کانی باشوری کوردستانی نوسیوه‌ و تۆمار کردووه‌ .  له‌ گه‌ڵاڵه‌ کردن و نوسینی ده‌ستوری عێراقدا چالاکانه‌ به‌شدار بوه‌ . به‌ دڵ ئاوڵه‌یی ده‌ستی له‌ هه‌موو پایه‌، پله‌ی حیزبی و مه‌قام هه‌ڵگرتوه‌ ‌ و  له‌ هه‌موو بواره‌کاندا  ڕچه‌شکین و پێشره‌و بووه‌ و ، به‌ پێچه‌وانه‌ی  ڕێبه‌رانی کوردی نابه‌رپرسیار، زۆر بوێرانه‌ هه‌موو به‌رپرسیاره‌تی و مه‌سئولییه‌تی شه‌ڕه‌کان، کوژراوه‌کان و لیقه‌وماوان له‌ ئه‌ستو ده‌گرێت . قسه‌یه‌کی نازداری کاک نه‌وشیروان له‌ گه‌ڵ ڕێزدار مام جه‌لال ئاوایه‌ :” تا ئێستا سه‌رکرده‌کانی کورد، له‌ شکاندا هه‌ڵاتوون . با ئه‌مجاره‌ ئێمه‌ نه‌ریتیکی تازه‌ بۆ نه‌وه‌کانی داهاتوو ، دا بهینێن و ڕا نه‌که‌ین . ئه‌گه‌ر پێویستی کرد له‌ دوای خۆمان چه‌ند گۆڕی له‌ کوڕدستان به‌ جێ بهێلێن و ، خه‌ڵک بڵێن ئه‌مانه‌ ڕایان نه‌کرد  مانه‌وه‌ تا کوژران. ”  كێ‌ك نه‌وشیروان حازره‌ له‌ به‌رده‌م دادگای  مێژوویی نه‌ته‌وی کورد ، که‌س و کاری کوژراوان، زه‌ره‌رمه‌ندان ،ونبوان ، که‌م ئه‌ندامان و کاره‌ساتی  شه‌ڕی ناوخۆیی وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ بێت و خۆی به‌ به‌رپرس ده‌زانێت. له‌ باتی په‌نا بردن بۆ چه‌ک و پیلان گێڕان  فه‌رهه‌نگ و کولتوری دیالۆگ، قه‌ناعت پێ هێنان، هه‌لبژاردن و سه‌ندوقی ده‌نگدانی، وه‌ک ڕێگایه‌کی شارستانی و  مه‌ده‌نی بۆ چاره‌ی ناکۆکیه‌کان هه‌ڵبژاردووه‌  و هیومێد‌واره‌ ناکۆکیه‌کانی  باشوری کوردستان ، له‌م ڕێگایه‌وه‌ چاره‌ سه‌ر بکات . هه‌رگیز ناکرێ  هه‌ندی لایه‌نی نیگه‌تیڤی کاک نه‌وشیروان ، له‌ خانه‌ی پێشڕه‌واندا پۆلبه‌ندی که‌ین .  جار و بار له‌ هه‌ڵویست و دیداره‌کانی ، سیمای مرۆڤێکی سیکۆلار وبه‌ر پرس نیشان نادات . پڕۆسه‌ی ئیحترام و ڕیز گرتن له‌ نه‌یارانی حیزبی ، کولتور و فه‌رهه‌نگێکی باشه‌ . په‌یوه‌ندی ، ڕێز دانان و دیدار له‌ گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ ئیسلامیه‌کان ، بیر جیاوازه‌کان و پێک هاته‌کان خۆی له‌ خۆیدا جێگای ڕێز و قه‌دردانیه‌ .  تاک ڕه‌ویی و پاوانکاری له‌ دیداره‌کاندا گومه‌ و بزر بوه‌ . بۆ که‌سێک که‌ دوای گیان به‌ختکردووان و ڕێبه‌رانی کاریزما: شه‌هابی  شێخ نوری و شاسوارجه‌لال ڕێبه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌ران بوو بێت هه‌ڵویستی لێل و نه‌گونجاوی  له‌ گه‌ڵ گلوبالیزم و سه‌ده‌ی 21 دا یه‌ک ناگرن و ناکۆکن . پڕنسیبه‌ ئیخلاقی و سیاسیه‌کان حوکم ده‌که‌ن ،  نابێ مرۆڤ  بۆ گه‌یشتن به‌ ئامانجێکی دیارکراو ، له‌ هه‌ر ئامێرێک ، که‌  به‌ تایبه‌ت کۆمه‌ڵگا به‌ره‌و دواوه‌ ده‌بات،که‌ڵک وه‌ر گرێت . موخالیفی فره‌ڕه‌وی ، ته‌وهین و شکاندنی جه‌ماوری خه‌ڵکم و ڕیزی پڕاوپڕم بۆ موسڵمانه‌کان هه‌یه‌ ، ئه‌مما ئه‌رک و ڕاسپارده‌ی مێژوویی ده‌لێت : هه‌رگیزو به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک  پێویست ناکا پێشره‌وان به‌ شوین بیر و فیکری دوواکه‌وتوودا ، ڕا که‌ن و له‌ ماسمێدیاکاندا بانگه‌وازی بۆ بکه‌ن . بێ گومان ئه‌وانه‌ی  وا داهێنه‌رن و ڕه‌وتێکی مودێڕن و گلوبال ڕێبه‌ری ده‌که‌ن ، له‌ گه‌ڵ دیارده‌ی پۆپۆلیزم سنووریان هه‌یه‌ .

     –  پیروزیه‌کانی ئاینی ئیسلام هه‌مووی لای ئێمه‌ پیرۆزن .
– هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تی و باوڕی ئاینی به‌ هیچ شیوه‌یه‌ک له‌ ده‌رونی مرۆڤدا نامرێت .  (له‌ گه‌ڵ مه‌نتیقدا یه‌ک نه‌گرنه‌وه‌.)
– من به‌ درێژایی ته‌مه‌نم شتێکم دژی ئاین نه‌ نوسیوه‌ .
– گه‌ندڵی به‌ هی چینێکی پاره‌دار  ناوزه‌د ده‌کات . ( چین له‌ مه‌فهومی سیاسی و ئابوریدا زۆر به‌ر بڵاوه‌، ڕه‌نگه‌ توێژێکی مشه‌خۆر و پاڕازیت و به‌رپرسانی حیزبه‌کان  که‌ بازرگانی خوێن و پاره‌ن، له‌م گه‌ندئاوه‌ که‌وتبن . ئه‌گێنا چینێکی گه‌نده‌ڵ له‌ مێشکدا ناگونجێت

ده‌بێت مزگه‌وت ڕۆلی گرنگی له‌ په‌رورده‌ کردنی کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی خه‌ڵکدا هه‌ بێت .
–  له‌ سایه‌ی خواوه‌ بار و دۆخی دارائیمان باشه‌  . هیوادارم خوا هیدایه‌تیان بدات.
– هه‌رچی شتیک نه‌ گونجێت له‌ گه‌ڵ سه‌وابتی دینی ، که‌ دینی ئیسلامه‌ ، دڵنیا بن که‌ ئێمه‌ وه‌ک بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌ پارله‌مان ڕه‌زامه‌ندی له‌ سه‌ر ناده‌ین . و ئه‌وه‌نده‌ی بۆمان بکرێت هه‌ول ده‌ده‌ین تێنه‌په‌ڕیت .
ئایا سه‌رچاوه‌ و مه‌رجه‌عی یاسا و قانون ، کتێبی ئاسمانی بێت ، کێشه‌ و ده‌ردی بێ ده‌رمانی کۆمه‌ڵگای کوردستان چاره‌ سه‌ر ده‌کات ؟ ئایا مزگه‌وت بۆ فێر کردن و بارهێنانی  منداڵان و گه‌نجان که‌ سه‌رمایه‌ی نه‌ته‌ویین ، جێگایه‌کی شیاوه‌؟
ئه‌گه‌ر بۆ دڵخوش کردنی جه‌ماوری نه‌خوێنده‌وار  و تێنه‌گه‌یشتوی کوردستان بێت ، ئه‌ی ئه‌رکی رێبه‌ر بۆ به‌رز کردنه‌وه‌ی ئاستی تێگه‌یشتنی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی جه‌ماوه‌ری خه‌ڵک  و دووری له‌ بیری ژه‌نگ هه‌ڵگرتوو ،‌ خورافات و نه‌زانی  له‌ کویدایه‌ ؟ ؟  ده‌ورانی ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌شی ئیگیزاسیون (پشکنێنی هزر و ئه‌ندیشه‌) له‌ ئوروپا  وابوو ، که‌ هه‌ر که‌سێک لایه‌نگری له‌ عیلم و زانست کردبا، تیرباران ده‌کرا.  ئه‌زمون و عیلمی کۆمه‌ڵناسی سه‌لماندوویانه‌ ، ده‌سه‌ڵات و فشاری بزووتنه‌وه‌ ئیسلامیه‌کان له‌ داهاتودا، ڕوو له‌ گه‌شه‌ و سه‌رکه‌وتن نابن و ، به‌رگه‌ی نوێخوازی ناگرن  .  هه‌ڵسوکه‌وتی جڤاکی ئاشتیخواز بۆ ئائین و ئائین زاکان نه‌رم ولۆژیکه‌ و  ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌تیان پێ بدات تا مانیفست و ستڕاتیژی خۆیان له‌ ماسمێدیا باس که‌ن ، به‌ خشکه‌یی شکستی خۆیان مسۆگه‌ر ده‌که‌ن. ئایا ئێستا کاتی ئه‌وه‌ نه‌ هاتوه‌ که‌ پێشڕه‌وان و له‌ وانه بیر مه‌ندانی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان، له‌ به‌رانبه‌ر نه‌خوێنده‌واری، مافی ژنان، مێشک شوردنه‌وه‌ی مه‌لاکان، خورافات و ده‌وری نیگه‌تیڤی ئاین هاوارێک بکه‌ن و ئه‌رکی مێژووی خۆیان جێ به‌ جێ  و زانیاری دروست به‌ شارۆمه‌ندان بده‌ن ؟

2-  کاردانه‌وی پۆزیتیڤ له‌ سه‌ر ماسمێدیای کوردی !

بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان ، به‌ گشتی له‌ سه‌ر ماسمێیدیای حیزبه‌کان کاردانه‌وه‌ی چاکی  هه‌بوه‌ وداناوه‌ .  ڕه‌وندی ماسمێدیای ئازاد ، ته‌بلیغاتی حیزبی و بنه‌ماڵه‌یی خه‌ریکه‌ به‌ره‌و قۆناغیکی تر ده‌ڕوات و درۆ و ده‌له‌سه‌کان  تا ئاستێکی نزم  ، ڕووی له‌ کزی ناوه‌ و ناچاری کردوون که‌ تا ڕاده‌یه‌کی دڵخۆشکه‌ر خاوه‌نی هه‌ڵویست بن .  بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌ میدیای ئازاد که‌ کۆله‌که‌ی دیموکراسیه‌، دیفاع ده‌کات و فه‌رهه‌نگی خوڵته‌ ، بیری ته‌سکی حیزبایه‌تی و کولتوری عه‌شایه‌ری هه‌ژاندووه‌ و هه‌موو ئه‌وانه‌ی له‌ حیزبه‌کانی  کوردستان هه‌ڵده‌سوڕین ، به‌ ده‌رون و هه‌ڵویسته‌ ناڕه‌واکانی خۆیان چونه‌ته‌وه‌ و ئیستا تێگه‌یشتوون که‌ تێپه‌ڕین له‌ ڕه‌نجه‌کان زه‌حمه‌ته‌ و، ئاسۆی دیواری حیزبی و سکتاریزم زۆر لێڵه‌‌ و له‌ قازانجی جه‌ماوه‌ری هه‌ژاری کوردستاندا نیه‌ .

3-  نرخێکی خوێناوی بۆ ڕزگاریی ژنان

ژنوساید ، کوشتار،  ماڵ وێرانی ، کۆچ و کۆڕه‌و و ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌ش تر له‌ ڕه‌شی به‌عس ، باشوری کوردستانی خستبوه‌ قۆناغێکی مه‌ترسیداره‌وه‌ . و پێشمه‌ر‌گه‌  و خه‌ڵکی سیڤیل به‌ سه‌ربه‌رزی و شه‌هامه‌ته‌وه‌ به‌ره‌نگاری هێرشی‌ په‌یتا په‌یتای حکومه‌تی به‌عسیان کرد . هه‌رگیزپێشمه‌رگه‌ له‌ مه‌یدانی شه‌ڕدا شکستی نه‌خوارده‌ و هه‌میشه‌ له‌ مه‌یدانی دیالۆگ و دانوساندا شکست و هه‌رسی هێناوه‌ . له‌ پارچه‌کانی تری کوردستان وه‌ک : ڕۆژهه‌ڵات و باکوور ئه‌گه‌رچی بار و دۆخی فره‌ ناهه‌موار و دژواری  باشوری کوردستانیان ، به‌ سه‌ردا نه‌سه‌پابوو، ئه‌مما وه‌ک ئه‌رکێکی شۆڕسگێڕانه‌ و ڕادیکال ، ژنانیان له‌ زۆربه‌ی ئوڕگانه‌کانی خۆیان ڕیک خست . ڕێزه‌کانی هێزی پێشمه‌رگه‌ له‌ باکوور و رۆژهه‌ڵاتی کوردستان ، له‌ لایه‌ن ژنانی چه‌کداره‌وه‌ یارمه‌تی بێ وێنه‌ دران . ئه‌م فنومن و دیارده‌یه‌ له‌ باشوری کوردستان و له‌ شه‌ڕی شاخ و هه‌رێمه‌ ڕزگار کراوه‌کاندا‌،  گوم و بزره‌ . ژنان  به‌ کرده‌وه‌ پێشوازی گه‌رمیان له‌ هاتنه‌ ناو رێزی پێشمه‌رگه‌ نیشان داوه‌ ، به‌ڵام رێبه‌ری بزووتنه‌وه‌ نرخی شیاوی بۆ ژنان دانه‌ناوه‌ و به‌ ده‌گمه‌ن و له‌ ئاستێکی نزمدا رێک خراون و، به‌م هه‌ڵویسته‌ ، ژنان نه‌یانتوانیوه‌هاوشانی پێشمه‌رگه‌ی پیاو دژی داگیرکاران خه‌بات که‌ن . سه‌نه‌د و دیکومێنتی شه‌ڕه‌ خوێناویه‌کانی پێشمه‌رگه‌ له‌ بواره‌ جیا جیاکاندا، به‌ڵگه‌ی سه‌لمێندراوه‌ که‌ هه‌ل ومه‌رجی پێشمه ر‌گایه‌تی له‌ باشوری کوردستان له‌ تال تاڵ تر  وتاوانه‌کانی حکومه‌تی  به‌عسیش  وه‌ک حکومه‌تێکی شوڤینیستی ، تا خه‌یاڵ بڕ کات ده‌ڕنده‌، هار ، بێره‌حم  و خولقێنه‌ری گۆمی خوێن  بووه‌.  شۆڕش و خه‌بات له‌ نیکاراگوئه‌، ئافریکای باشور، بولیوی، ڤیه‌تنام، چین،کوبا،کنگۆ،سریلانکا، فه‌له‌ستین و دووپارچه ی تر ‌ له‌ کوردستان بێ به‌شداری ژنان نه‌کراوه‌ . له‌ باشوری کوردستان بڕیار وهه‌ڵویستێکی نا حه‌کیمانه‌ گیراوه‌ . ئه‌م هه‌ڵویسته‌  به‌شێوه‌یه‌ک له‌ شێوه‌کان  بیر ته‌سکی، پیاوسالاری ، بیر و ڕای عه‌شیره‌تی و مۆنۆپۆلیزم ‌نوێنه‌رایه‌تی ده‌کات  .  وێنا‌چی شاخ  بوارێکی نه‌ شیاو بۆ ڕێکخستنی ژنان بووبێت . ئه‌زمونی کۆمه‌ڵه‌ی رۆژهه‌ڵات  و پارتی کرێکارانی کوردستان پێچه‌وانه‌ی هه‌ڵویستی پارتی و یه‌کێتی ئاشکرا ده‌کات . ته‌نانه‌ت  له‌ قۆناغی ئێستادا ، که‌ شه‌ڕ به‌رده‌رگای نه‌ته‌وه‌ی کوردی گرتوه‌، و کۆنه‌پاڕێزانی شیعه‌ و سوننه‌ به‌ دوو قۆڵی دژی به‌رژه‌وندیه‌کانی کورد پیلان ده‌گیڕن و شه‌ڕده‌که‌ن ،  جێگای سیاسی و نیزامی ژنان له‌  ناو هێزی پششمه‌رگه‌ی باشوری کوردستان  خاڵییه‌  و ئه‌گه‌ریش ‌ ژنان حوزوورێکیان هه‌بێت، زۆرکه‌مه‌ و ئاستێکی نزمیان  هه‌یه‌ .

4-     ماسمێدیا  و تۆڕه‌ کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کانی گۆڕان !

 کومپانیای وشه‌ ،تله‌ڤیزیونی  کی ان ان  و سایتی سبه‌ی ناوی تۆڕی‌ ئه‌لیکترونی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌ و، ده‌وری پردی په‌یوه‌ندیان هه‌یه‌.  ماسمێدیای گۆڕان به‌ ته‌بلیغاتی شه‌فاف ، ڕاسپارده‌کان، سه‌بک کاری جوان،دووری له‌  هه‌ڵپاچین و داپاچین و سانسور  له‌ سه‌ر بیر و رای شارۆمه‌ندانی کۆمه‌ڵگا کاردانه‌وه‌ی چاکی هه‌بووه‌ .‌ ئیستا سه‌هۆڵه‌کانی ترس و سام ده‌ستیان به‌ تواندنه‌وه‌ کردووه‌ . بار و دۆخی وه‌ستاوی،  توشی هه‌ژان کردووه‌ وگۆمی لێڵی حیزب حیزبێنه‌ی شه‌ڵه‌قاندووه‌ . ئه‌گه‌ر بیزاری که‌  گه‌یشتوه‌ته‌ پله‌ی ته‌قینه‌وه‌ به‌رده‌وام بێت ، ماتریاڵ و په‌رده‌لادان له‌ سه‌ر گه‌نده‌ڵکاران  و په‌تای گه‌نده‌ڵی  ،  بۆماسمێدیای گۆڕان ئاماده‌ و خۆڕاییه‌ و بواری بڵاو کردنه‌وه‌ی فراوانه‌ . خیتابی تۆڕه‌ کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کانی گۆڕان ته‌نانه‌ت کوردی تاراوگه‌ و ، هه‌موو  چین ، گوروپ و توێژه‌ ناسه‌قامگیره‌کانی ناو کۆمه‌ڵگا ، که‌ پێگه‌یی  ئابوریان له‌ سه‌ر پێوه‌ری قه‌یرانه‌کان  له‌ هه‌ڵکشان و داکشاندایه‌ ،ده‌گرێته‌ به‌رو ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ ڕاسته‌وخۆ به‌رده‌وامه‌  . له‌ نوسراوه‌کانی ڕێبه‌رانی گۆڕان، کولتوری خۆ به‌که‌م زانینی ڕێبه‌رانی کورد  باس کراوه‌ و له‌و کولتور ، سایکۆلۆژی ،فه‌رهه‌نگ و‌  پڕنسیبی ڕیبه‌رانی کورد که‌ خۆیان به‌ براچکۆله‌ و ‌که‌متر له‌ ڕێبه‌رانی نه‌ته‌وکانی تر ده‌زانن ، به‌ جوانی ڕه‌خنه‌ی گیراوه‌ و ئه‌مه‌ له‌ خاڵه‌ پۆزیتیڤه‌کانی کاری سیاسی گۆڕانه‌ . له‌ هه‌مان کاتدا زانیاری به‌ شارۆمه‌ندانی باشوری کوردستان داوه‌ که‌ هه‌رێمه‌که‌یان خاوه‌نی سامانی سروشتی و ئینسانیه‌ ، که‌ ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌ ئابوه‌ریه‌ هی هه‌موو  دانیشتوانی کوردستانه‌ . ئه‌م زانیاریانه‌‌ ناڕاسته‌وخۆ متمانه‌  و باوڕ به‌ خۆ له‌ ناو ڕێزه‌کانی کومه‌لگادا زیاد ده‌کات. فه‌رهه‌نگی فیودالیزم وپیاو سالاری نرخێکی بۆ”  ڕه‌نجی نه‌ پێوراوی ژنان” دانه‌ناوه‌ ، تا‌ له‌ هه‌موو ئوڕگانه‌کانی ڕێبه‌ری جێگای شیاوی خۆیان وه‌ر گرن .

5-     ڕێبه‌رانی کورد ،فه‌رهه‌نگ و کولتوری هه‌تا هه‌تایه‌ !

 خۆزگه‌ ڕێبه‌رانی کورد وه‌ک ڕێبه‌رانی جیهانی پێشکه‌وتوو، له‌ کاتی گونجاودا ده‌س  له‌  خه‌بات و سیاسه‌ت هه‌ڵگرن  و،  ژیانی ئاسایی خۆیان  ده‌س پێی بکه‌نه‌وه‌ . ئه‌گه‌رچی پاییز و پیری  ده‌روازه‌ی ژیانیان  به‌ توندی ده‌کوتێ ، به‌ڵام هه‌ر ده‌س به‌داری پایه‌، مه‌قام و ده‌سه‌ڵات نین . بێگه‌ری ، پاکی، فیداکاری ، دڵسۆزی و خه‌باتی بێ وچانی  “هه‌ندی”  له‌ ڕێبه‌رانی کورد، جێگای ڕێز و قه‌دردانیه‌ و بیگومان کرده‌وه‌ پێوانه‌ی حه‌قیقه‌ته‌  . به‌ڵام نه‌ته‌وه‌ ی کورد، پێویستی به‌ ڕێبه‌رانێک وه‌ک گاریباڵدی،  سیمون بولیوار  و بیسمارک ه‌ ، که‌ خاکی دابه‌ش کراوی کوردستان یه‌ک بخه‌نه‌وه‌ و ده‌وڵه‌تی کوردی دامه‌رزێنن . مێژوو به‌ مه‌یلی من و تۆ هه‌ڵناسوڕێت ، به‌ڵام بیگومان ئێدیعا و دروشم نیه‌ که‌  جه‌ماوری کوردستان حه‌زیان ده‌کرد ڕێبه‌ری  قۆناغێکی دیاری کراوی  باشوری کورستان یانی ساڵانی 1956 تا 1989 به‌ ڕێز ‌ئێبراهیم ئه‌حمه‌د بوایه‌.  و  مه‌رگی پلان داڕێژراو ، نه‌قشه‌مه‌ند ، ناوه‌خت و خیانه‌تی کورده‌ جاسوسه‌کان مۆڵه‌تی  ڕێزداران : کاک ئارام و کاک فوئادی بدایه‌ت تا هه‌موو توانا و لێهاتوویی و ده‌وری کاریزمایی خۆیانیان ، به‌ ڕه‌نجده‌رانی کوردستان نیشان بدایه‌ت . و به‌ڕێز عه‌بدولله‌ ئوجه‌لان،ڕێبه‌ری پارتی کرێکارانی کوردستان  زیندانی و کۆیله‌ی تورکه‌کان نه‌ بوایه ‌و، ریبه‌ری ئیستای  ئه‌و بۆ یه‌کانگیر کردنی گه‌لی کورد فره‌ پێویست بوو.

6-    بزوتنه‌وی گۆڕان و دیارده‌ی ده‌سه‌ڵات !

من وه‌ک مرۆڤێکی عه‌داڵه‌تخواز، سیکۆلار و چه‌پی مودیڕن سه‌باره‌ت به سه‌بکی کار، ئوڕگانی ڕێبه‌ری،ته‌بلیغ ، بانگه‌شه‌ ، هه‌ڵویست و سیاسه‌تی ڕادیکاڵی  ‌  بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان گه‌ش بینم و ئه‌م باوڕ و خۆشبینیه‌ هیچ زه‌مانه‌ت و گارانتیه‌کی نیه‌ . چونکوو دونیای به‌رژه‌وه‌ندیه‌کان، نه‌  هاوڕێیه‌ و نه‌ دوژمنه‌ و به‌ پێ یاساکانی ئابوری هه‌رگیز ناتوانی خاوه‌نی  مورال و پڕنسیبی مرۆڤدۆستانه‌  بێت  .
باکونین له‌ بیرمه‌ندانی سوڤیه‌تی پێشوو ده‌لێت : تاجی ده‌سه‌ڵات له‌ سه‌ری دیموکرات ترین ئینسان  بنێن، له‌ ماوه‌ی 24  کات ژمێردا ، ده‌بیته‌ چه‌په‌ل ترین دیکتاتور . چاوه‌ڕوانی جه‌ماوری خه‌ڵک ، له‌ بزووتنه‌وه ی گۆڕان تا دڵت بخوازێت  به‌رزه‌ و،  هه‌موو ئومێد و هیواکانیان  له‌ سه‌ر په‌یمان ، وه‌عده‌ وبه‌ڵێنی ڕێبه‌رانی  گۆڕان هه‌ڵچنێوه‌ . ئیستا گۆڕان له‌ ئوپوزیسیوندا ده‌ور ناگێڕێت و له‌ پارله‌ماندا حوزوری جیددی هه‌یه‌ . دوو وه‌زیر و به‌رپرسی پارله‌مان له‌ بزووتنه‌وی گۆڕانه. ‌  ده‌سه‌ڵاتی سیاسی گۆڕان ،  له‌ داڕشتن و گه‌ڵاڵه‌ کردنی سیاسه‌ت و حوکمڕانی باشوری کوردستان که‌م نیه‌ و زۆره‌ . گوزه‌ری زمان و پێچه‌ توند و دژواره‌کانی مێژوو، هه‌ندی جار ناچارت ده‌کات که‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی مه‌یل و مه‌نتیقی  ڕامیاری و سیاسی ، هه‌ڵویستی نه‌شیاو و نا به‌ جێ بگرێت که‌ له‌و بواره‌دا ته‌نیا  جه‌ماوه‌ری خه‌ڵک زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بێت . چونکوو دیکتاتوری ده‌توانرێت به‌و تۆپه‌ڵه‌ به‌فره‌ بچووێندرێت که‌، له‌ سه‌ر لووتکه‌ی شاخه‌وه‌ خلۆر ده‌بێته‌وه‌ ، چه‌نده‌ له‌ پێڤاژه‌ و قۆناخه‌کانی مێژوودا دێته‌ خواره‌وه‌ زل تر و گه‌وره‌تر ده‌بێت . کاتێک ده‌سه‌ڵاتی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان  به‌ره‌و ناو جومگه‌کانی کۆمه‌ڵگا شۆڕ و ئاژین ده‌بێته‌وه‌ ، ڕێبه‌ری تووشی فه‌خر فرۆشی ، فیز کردن و غورور ده‌کات و مه‌یل و ئاره‌زو بۆ ڕاگرتنی کورسی ده‌سه‌ڵات زۆر تر ده‌بێت. پێویسته‌ لێژنه‌ و ئوڕگانێک له‌ پارله‌مانی کوردستان بۆ چاوه‌دێری ده‌سه‌ڵات دامه‌زرێت و کونتڕۆلی ده‌سه‌ڵات بکات .    له‌ نوسراوه‌کانی بزووتنه‌وی گۆڕان ئێدێعا کراوه‌ که‌ فورم و قاڵبی ئه‌م ڕێکخراوه‌یه‌ وه‌کوو حیزبه‌کانی: هه‌نگاریا، چین، یوگوسلاڤیا، ئاڵبانی، رووسیا،بولگاریا  و رۆمانی  نیه  که‌، ده‌توانێت  هیوابه‌خش بێت  . گۆڕان نایه‌وێت ئه‌زمونی شکست خواردووی  رووسیا دووپات کاته‌وه‌ .‌

7-  کۆسپه‌کانی سه‌ر ڕێگای بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان !

هه‌ر جه‌ره‌یان وئاڵ و گۆڕێکی کۆمه‌ڵایه‌تی ، کۆسپی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌ . ناسیونالیزمی پارتی و یه‌کێتی شکستیان هێناوه‌ و بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان بۆ بنیات نانه‌وه‌ی ژێرخانی ئابوری ، که‌ له‌ ده‌ورانی حاکمیه‌تی دوو حیزبی ده‌سه‌ڵاتدار  وێران و داڕوخاوه‌ ئه‌رکێکی قورسی له‌ سه‌ر شان که‌وتوه‌ . کۆمه‌ڵگای کوردستان هێشتا به‌و ئاسته‌ له‌ تێگه‌یشتنی سیاسی  نه‌گه‌یشتوه‌ که‌ بکرێت له‌ گه‌ڵ وڵاتانی ئامریکایی و ئوروپایی له‌ تای یه‌ک ترازودا دابنرێن .لاسایی کردنه‌وه‌ش سه‌ره‌نجامی هه‌ر شکسته‌ . پڕۆسه‌ و پێڤاژه‌ی گه‌شه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی و دیارده‌ی دیموکراسی هیشتا کاڵ و کرچه‌ و  ئه‌م دوو کۆڵه‌که‌ نیازی به‌ گوزه‌ری زمان و کاته‌ .   ماسمێدیای کوردستان بۆ جێ خستنی کولتوری پاراستنی ژینگه‌ ،‌ ده‌س به‌ دامانی  کاراکتر و شه‌خسیه‌تی هونه‌رمه‌ندان ، مۆسیقا ژه‌نان و و ستران بێژه‌کان ( کاک ناسر ڕه‌زای و مه‌رزیه‌ خان فه‌ریقی) بوو . تا خه‌وش و خاڵ له‌ شاری سلێمانی کۆ کرێنه‌وه و شاره‌که‌ خاوێن بێت ‌ . کارێکی چاک و باش بوو .  من  هاوینی 2013 له‌ گه ڵ خۆشک و خۆشکه‌ زاکانم ، سه‌ردانی لووتکه‌ی ئه‌زمڕمان کرد . تازه‌ هه‌تاو خه‌ریک بوو بار و بنه‌ی ده‌پێچایه‌وه‌ و به‌ره‌و رۆژئاوا ملی ده‌نا و، سلێمانی له‌ ژێر ته‌به‌قی زێڕینی هه‌تاو ده‌دروشایه‌وه‌ و خۆر به‌ شێنه‌یی و پسکۆ پسکۆ مالئاوایی لێ ده‌کردین وله‌ پشت کێوه‌کانه‌وه‌ ئاوا ده‌بوو . که‌ ده‌ور و به‌رمان  چاو لێکرد هه‌ر  سێ چوار گه‌ز خوارتر له‌لووتکه‌ی ئه‌زمڕه‌وه‌، به‌سه‌دان و هه‌زاران شووشه‌ی ” مه‌ی ” له‌ سه‌ر یه‌ک فڕه‌ درابوون . و ژینگه‌که‌یان پیس و ناشیرین کردبوو . دڵنیا نیم و ڕه‌نگه‌ ئه‌م خه‌مساردیه‌ له‌ هه‌موو پارچه‌کانی تری  کوردستان وا بێت .  ئایا کات ، زه‌مان و دیارده‌ ی نیشتمان په‌روه‌ری ده‌ور نابینن ؟ ئایا ئاستی  تیگه‌یشتنه‌کان له‌ کێشه‌ی ژینگه‌ و ژیانی سه‌رده‌میانه‌ کرچ و کاڵ نیه‌ ؟ جه‌ماوری خه‌ڵک به‌ یه‌ک ساڵ و دوو ساڵ فێری دیارده‌ی دیموکراسی و کولتوری ژینگه‌ پارێزی نابن . بیگومان تاوانه‌کانی حکومه‌تی به‌عس ،که‌ جه‌ماوه‌ری به‌ زۆری چه‌ک له‌ دوواکه‌وتویی ڕاگرتبوو و نه‌یهێشتوه‌ کۆمه‌ڵگا ی کورده‌واری گه‌شه‌ی نورماڵ و پێویست  بکا ت  و، شه‌ڕ و کوشتاریش کاردانه‌وه‌ و  ده‌وری زۆر نیگه‌تیڤیان له‌ سه‌ر  سایکۆلۆژی و ڕه‌وانی  تاکی کورد داناوه‌   که‌،   به‌ هه‌موویانه‌وه‌ تراژیدیای گه‌لی کورد نوێنه‌رایه‌تی ده‌که‌ن . کوشتنی باڵنده‌  و ئاژه‌ڵی کێوی، بڕین و شکاندنی دار و دره‌خت ،پیس کردنی ئاوی کانیاوه‌کان، چۆمه‌کا ن و  ڕووباره‌کان چڵه‌ پۆپه‌ی   وه‌ر نه‌ گرتنی مه‌سئولییه‌ت وخه‌مساردی  تاکی کورد نیشان ده‌دات . ئاستی نه‌خوێنده‌واری، ته‌مه‌نی درێژی داب و نه‌ریتی فیئودالی،گه‌مارۆی ژئۆپۆلێتیکی هه‌رێم ، نه‌ بونی ئه‌منیه‌ت به‌ هۆی چالاکی ڕووخێنه‌ری بزووتنه‌وه‌ ئیسلامیه‌کان ،  پیاوسالاری، پێشێل کردنی مافی ژنان  ده‌توانن کۆسپی نه‌خوازراو  بۆ بزووتنه‌وی گۆڕان بن .

8-  گوتاری به‌رته‌سکی حیزبی  !

گوتاره‌کانی حیزبه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌کان ، زۆر کلاسیک و تاڕاده‌یه‌کێش کۆنه‌ . مه‌سه‌له‌ن خزمه‌تگوازاری که‌ ئه‌رکێکی نه‌ته‌ویی و ئیخلاقی ئه‌م حیزبانه‌یه‌ ، له‌ ماسمێدیای خۆیانه‌وه‌  بانگه‌وازی بۆ ده‌که‌ن و منه‌ت له‌ سه‌ر شارۆمه‌ندانی شار ، شارۆچکه‌ و گونده‌کاندا داده‌نین و گوایه‌ جه‌ماوه‌ری خه‌ڵک قه‌رزداری ئه‌وانه‌  . له‌ حاڵیکدا ئه‌گه‌ر له‌ دونیای گلوبال ته‌ماشاکه‌ێت ، وه‌ر گرتنی  ئه‌رکی کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی یانی  ئه‌و مرۆڤه‌ حازره‌ زۆر ترین کاتی خۆی  بۆ خزمه‌ت کردن به‌ جه‌ماوه‌ر ، ته‌رخان بکات و فیداکار و خۆ نه‌ویست بێت .  له‌ گوتاری سیاسی حیزبه‌ کلاسیکه‌کاندا هه‌میشه‌ وه‌ک منه‌ت به‌ سه‌ر خه‌ڵکدا، رێپورتاژی  ئاوه‌دانی ،  دابین کردنی ئاو و کاره‌با  ئاماده‌ ده‌کرێت و له‌ تله‌ڤیزیونه‌کانیان بڵاو ده‌بێته‌وه‌ . شارۆمه‌ندان  به‌ قه‌رزار باری خۆیان ده‌زانن و هێشتا زانیاریان به‌ خه‌ڵکی ئاسایی نه‌داوه‌ که‌ نوێنه‌رایه‌تی، پارله‌مانتاری و وه‌ر گرتنی مه‌سئولییه‌ت  به‌ هێچ شێوه‌یه‌ک فیز کردن ، ده‌سکه‌وت و ئیمتیاز نیه‌.  ویجدان ته‌نها پێوه‌رێکه‌ ‌،که‌   په‌یمان و به‌ڵێنی تاک بۆ‌‌  خزمه‌تگوزاری نیشتمان و هه‌ژارانی کۆمه‌ڵگا نیشان ده‌دات  . هه‌ر که‌سێک  له‌ هه‌ر پایه‌ و ئوڕگانێکدا مه‌سئولییه‌ت وه‌ر ده‌گرێ ، پێویسته‌ له‌ هه‌نگاوی یه‌که‌مدا ” هه‌ژار پارێز ” بێت . له‌ گوتاری بزووتنه‌وی گۆڕاندا ئه‌م فنیومنه‌ گۆڕدراو و  گوتاری نیشتمانی و نه‌ته‌ویی بڵاو ده‌که‌نه‌وه‌ و،  ئه‌م پێڤاژه‌یه‌ به‌ ئه‌سپایی و شێنه‌یی ده‌ستی پێکردووه‌ و، جێگای خۆی له‌ ناو ماسمێدیادا کردوه‌ته‌وه‌ . گۆڕان وتاری سنووردار و به‌ر ته‌سکی حیزبی وه‌لا ناوه‌ و بژارده‌ی ئه‌م ڕێکخراوه‌یه‌ شه‌فاف و ڕاسپارده‌کانی نوێ، هاو چه‌رخ و مودێڕنه‌ .  مه‌یدانی شه‌ڕ و ململانی سیاسی  بردوه‌ته‌  کاناڵی گفتوگۆ‌ و دیالۆگه‌وه‌ و ، له‌ سه‌ر بناغه‌ی نه‌ریتێکی نۆیی سیاسی  دایمه‌رزاندووه‌ وهاوکات ده‌سه‌ڵاتی سیاسی  یه‌کێتی و پارتی به‌ر ته‌سک کردوه‌ته‌وه.‌  وهاوکات گوتاره‌کانی بزووتنه‌وی گۆڕان ئوتوریته‌ و ئیعتباری بۆ بزووتنه‌وه ئیسلامیه‌کان، کۆ کردوه‌ته‌وه‌ .

9- پلاتفورمی پلان داڕێژراو  !

 بزووتنه‌وی گۆران هه‌میشه‌ ، پلانی چاک و‌ داڕێژراوی بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی سیاسی، ئابوری و کۆمه‌ڵایه‌تی هه‌رێمی کوردستان داناوه‌ و، به‌ بیر و ڕای گشتی و حکومه‌تی هه‌رێم پێشکه‌شی کردووه‌ . و له‌م ڕێگایه‌وه‌ ، هێزی جه‌ماوه‌ری له‌ پشت سه‌ری گۆڕان کۆ کردوه‌ته‌وه‌ . پڕۆژه‌کان نه‌قشه‌مه‌ند و ژێرانه‌‌‌ بیری لێ کراوه‌ته‌وه‌ . ئێستا ناسیونالیسته‌کان و شوڤینیسته‌کانی شیعه‌ و سوننه‌ که‌م تا زۆر ناکۆکێان هه‌یه‌ . کاتێک یه‌کیان گرته‌وه و چونه‌ ژێر ئالای ئوممه‌ی عه‌ره‌بی، ئه‌م پلاتفورمانه‌ نرخی مێژوویی په‌یدا ده‌که‌ن و له‌ ئارشیودا وه‌ک ده‌سکه‌وته‌ گرانبه‌هاکانی گۆڕان  ده‌مێننه‌وه‌ .  یا من ئاگادار نیم و یا بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان بۆ کێشه‌ی زمانی کوردی هیچ پلاتفورمێکی ئاماده‌ نه‌ کردووه‌ . چونکوو له‌م بواره‌ هه‌ستیاره‌دا ، گه‌لی کورد ئاکادیمیا و لێژنه‌یه‌کی له‌ زمان ناسان و زمان زانان پێویسته‌ ، تا لانی که‌م له‌ ئاستی کۆڕی زانیاری ده‌ورانی  حکومه‌تی سوپڕ سوسیالیستی به‌عس ؟؟ خزمه‌تی زمانی ستانداردی کوردی بکات . چاو له‌م ڕستانه‌ بکه ن‌ تا له‌ ئاستی کوردی سه‌قه‌ت  تێبگه‌ن  . جومگه‌ی ڕانم زۆرم ئازار ده‌دات و ده‌رزییه‌کی تریان بۆ کر‌دم . ئاماده‌یی خانه‌قینی کچان ،سه‌ردانی به‌هادین نوریمان کرد و به‌خێرمان هێنا ،لێپرسراوه‌کانی گه‌رمه‌سێر یه‌که‌م ڕۆژی جه‌ژنیان له‌ گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌دا کرد . ده‌بوا  بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان  به‌ تیرو ته‌سه‌لی یارمه‌تی گه‌شه‌ی زمانی کوردی بدایه‌ تا ،راسته‌خۆ پڕاوپڕی‌ ئامانجه‌کانی بوایه‌ . پلاتفورمی داڕێژراو بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی هه‌رێمه‌ دابڕاوه‌کان ، که‌ له‌ لایه‌ن گۆڕانه‌وه‌ ئاماده‌ کراوه‌ شایانی ڕێز و قه‌د‌ردانیه‌ . ژێنگه‌ی کوردستان وێران و ژاراویه‌ . ئه‌م ژێنگه‌یه‌ به‌ هۆی ئه‌ڵغام ( مین ) ، هه‌ڵسوڕانی میلیتاریستی داگیرکا‌ران ،ئاستی به‌رزی نه‌خوێنده‌واری خه‌ڵکی کورد ، بێ ئاگایی و ناشاره‌زایی ڕاوچیه‌کان، خۆراک و ده‌رمانی کات به‌ سه‌ر چوو،هه‌نارده‌ی مه‌وادی پتڕۆشیمی وڵاتان، کاردانه‌وی نێگه‌تڤی تیکنۆلۆژی ، ڕاوی بێ ئوسوڵ و سامناکی باڵنده‌ ، ئاژه‌ڵه‌ کێویه‌کان و ‌ماسی له‌ هه‌موو وه‌رزه‌کانی ساڵ،تۆپ بارانی  قه‌ندیل و ناوچه‌ سه‌رسنوریه‌کان  و… هه‌میشه‌ ژهراوی و پیس ده‌کرێت . و به‌ ڕاستی هیچ دڕه‌نده‌یک له‌ مرۆڤ ، درنده‌تر و ترسناک تر  له‌ خودی مرۆڤ نیه‌ . پلاتفورمی گۆڕان بۆ چاره‌ی ئه‌م وه‌زعه‌ ترسناکه‌ چییه‌؟ له‌م بواره‌دا، کاری جیددی بۆ نه‌کراوه‌ و یا که‌م کراوه‌ . پلاتفورمی شیاو بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ناوچه‌ دابڕاوه‌کان پێشکه‌ش کراوه‌ ، که‌ ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ به‌رده‌ بازێکه‌ تا کورد وه‌ک نه‌ته‌وه‌ خۆی نیشان بدات .

10-  تیکست ، نوسراوه‌ و  ئه‌ده‌بیاتی  گۆڕان !

ئه‌گه‌رچی خه‌ڵکی باشوری کوردستان له‌ ساڵه‌کانی 1919 ه‌وه‌ ، کوردیان خوێندوه‌ و گۆڤار و ڕۆژنامه‌ی کوردی ئیجازه‌ی چاپی هه‌بوه‌  و، له‌ مه‌دره‌سه‌کانی ئه‌و هه‌رێمه‌ زبانی کوردی ، له‌ لایه‌ن حکومه‌ته‌کانی به‌غداوه‌ به‌ فه‌رمی ناسراوه‌ ، به‌ڵام ئه‌ده‌بیاتی گۆڕان هێشتا رخنه‌ی له‌ سه‌ره‌ و نه‌یانتوانیوه‌ خۆیان له‌ ده‌سته‌واژه‌ی عه‌ره‌بی دوور که‌نه‌وه‌ . ئه‌گه‌رچی ئێستا  زمانی کوردی ، گه‌شه‌ی زۆری کردووه‌ و پاراوه‌ ، به‌ شێوه‌ی ” سه‌قه‌ت ” بڵاوی ده‌که‌نه‌وه‌.   وشه‌  و ته‌رجومه‌ی خراپی زمانی عه‌ره‌بی ، فارسی و تورکی به‌ ئاشکرا له‌ نوسراوه‌کان و ئه‌ده‌بیاتی گۆڕاندا ڕه‌نگی تۆخی داوه‌ته‌وه‌ .

 نمونه‌ی ده‌سته‌واژه‌کان: مولته‌زیم ، ئینتیباع ، موئامه‌ره‌ ، ته‌هجیر ، ته‌رحیل  ، ته‌عریب ، لوعبه‌ ، ته‌نسیق ،ئیستیجاب  ، ته‌حه‌فوزات ، فه‌وزا ،  ئالییه‌ت ، ته‌رشیح ، موماره‌سه‌ ، نه‌هه‌ج ، ئیستیغلال ، موعه‌رز ، موتابه‌عه‌ ،  ده‌م و چاوی نوێ ؟ (هه‌رگیز ته‌رجومه‌ی پڕاوپڕ بۆ ناساندنی مرۆڤی لیهاتوو و شاره‌زا  نیه‌، مه‌گه‌ر ئه‌وانی تر ده‌م و چاویان پیس و کۆنه‌یه‌ ) مه‌له‌ف  ، ته‌شهیر ، ته‌رکیز ، هه‌یمه‌نه‌  ، ئیستیغزاز ،مونافه‌سه‌ ،ته‌حه‌ددا، ته‌زکیه‌ ، نه‌زاهه‌ ، ئینتیما ، که‌فائه‌ت ، ته‌نمیه‌ ،عه‌بد ، ڕه‌فز  ، شه‌رعییه‌ت .  له‌ باتی ناوی مانگه‌کان که‌ به‌ کوردی هه‌مانه‌،  هێشتا هه‌ر وشه‌کانی  ئه‌یلول، شوبات، حوزیران و – به‌ ڕوار- ( ناوی شوێن و ناوچه‌یه‌کی چکۆله‌ی جوگرافیه‌‌) لا نه‌ براوه‌ و له‌ هه‌موو ماسمێدیاکاندا دووپات ده‌بێته‌وه‌ . چاو له‌م دێڕانه‌ بکه‌ن و هه‌ڵه‌ی زمانه‌وانی به‌رجه‌سته‌یه‌ : قوتانخانه‌ی سیروانی تێکه‌ڵاو، خواردنی قوتوو،شه‌ڕی گێتی یه‌که‌م . ئاماده‌یی خانه‌قینی کچان، ،بته‌وێت خانو بکه‌ێت ، کونگه‌ره‌ ده‌که‌ین  .  له‌ گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندێکی که‌رکووکی  دیداری تله‌ڤیزیونی کرا و وتی: شۆقه‌یه‌کمان گرتوه‌ و ناتوانین گه‌رما و سه‌رمای تی بکه‌ین. دوکتور ئالان دیلانی وتی : ئاوی قوتوو بخونه‌وه.‌ دوکتور ڕێکه‌وت وه‌زیری ته‌ندروستی هه‌رێم سه‌باره‌ت به‌ نه‌خۆشه‌کان  وتی : نوسراوه‌یان بۆ ده‌کرێ . زمانی کوردی ده‌وڵه‌مه‌نده‌ و پێویست ناکا ئه‌وه‌نده‌ له‌م وشه‌ تۆخانه‌ که‌ڵک وه‌ر گرین . به‌ تایبه‌ت ناوی مانگه کان، به‌ کوردی هه‌یه‌ و تۆمار کراوه‌ و ماسمیدیای گۆڕان که‌متر خۆی لێ ده‌دات . زمانی عه‌ره‌بی پیته‌کانی   جێ، پێ و ژێ یان نیه‌ . له‌ ته‌رجومه‌کاندا دیسان له‌ باتی پله‌خانۆف  بله‌خانۆف له‌ باتی پیپسی ببسی  وله‌ باتی گاندی غاندی  ده‌نوسرێت .
ناکرێ و بێ ئینسافیه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م گله‌ و ره‌خنه‌یه‌ ، له‌ ئه‌ده‌بیات ،  نوسه‌ران و ئه‌د‌یبه‌کانی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان   به‌رجه‌سته‌ که‌ینه‌وه‌ . یه‌که‌م  هیچ که‌سێک ئیجازه‌ی کوردی خوێندنی نه‌ بووه‌، دووهه‌م هه‌میشه‌  په‌روه‌رده‌ و بارهێنان له‌ مه‌دره‌سه‌کانی  رۆژهه‌ڵاتی کوردستان  به‌‌ زمانی فارسی بوه‌ ، سێهه‌م ئه‌گه‌ر ڕۆژنامه‌ و گۆڤار یکێش چاپ و بڵاو  کرابێته‌وه‌ له‌ لایه‌ن ئۆرگانی سامناکی ” ساواک ” وه‌ کراوه‌ . ‌شا بۆ پاراستنی  به‌رژه‌وندیه‌کانی گۆڤارێکی کوردی  به‌ره‌و کوردستانی باشور ده‌نارد و بڵاو ده‌بوه‌وه‌ . بۆ ئاگاداریتان  ته‌نیا یه‌ک ژماره‌ی له‌ ئێران بڵاو بوه‌وه‌ که‌ پاشان سانسوریان کرد .  ده‌توانم  بڵێم که‌ کوردی رۆژهه‌ڵات خۆیان فێری کوردی نوسین و کوردی خوێندنه‌وه‌ بون .  خۆم  که‌ نه‌ زمان زان و نه‌ زمان ناسم و ، له‌ سایه‌ی ده‌ربه‌ده‌ری، کوێره‌وه‌ری ، شه‌ڕه‌ شه‌قی کۆچ  و چه‌رمه‌سه‌ری ژیانه‌وه‌ که‌ دڵم مه‌کۆی برین و زامان بوو به‌ هه‌زاران کوڵه‌مه‌رگی و زه‌حمه‌ت توانیم، که‌مێک کوردی فێر بم و بێ درۆ ده‌له‌سه‌ ، گوڵی سوور بووم و له‌ سه‌ر به‌ردی ڕه‌ق ڕوام . ئێستاش نوسراوه‌کانم ، هه‌ڵه‌ی زۆری  تێدایه‌ و به‌م بونه‌وه‌ له‌ خوێنه‌رانی کوردی زان و ئه‌دیب ، فره‌ داوای لێبوردون ده‌که‌م

*  کاتێک  کۆمه‌ڵه‌ له‌ باشوری کوردستان  و له‌ گوندی مالومه‌ گیرسایه‌وه‌ ، له‌ چڵه‌ پۆپه‌ی گه‌شه‌کردندا بوو، له‌ باتی ئه‌وه‌ی که‌ که‌لاسی خوێندن و فێر کردنی زمانی کوردی بۆ ئه‌ندامان و لاینگرانی ڕێک بخات، مه‌دره‌سه‌ی حیزبی ” ئوکتوبر “ی دانا. % 99 له‌ سه‌دی به‌شداربوه‌کان و کادیره‌کان  کورد بوون و‌ ده‌بوا یه‌کێک له‌ وانه‌کان له‌و مه‌دره‌سه‌یه،‌ فێر کردن و بارهێنانی زمانی کوردی بوایه‌ .  له‌ کرده‌وه‌دا زۆربه‌ی وانه‌کانیان،  دووپات کردنه‌وه‌ و چه‌ند پات کردنه‌وه‌ی  ده‌قه‌ وشک و ته‌رجومه‌کراوه‌کانی بیرمه‌ندانی مارکسیزم بوو ، که‌ ده‌ردێکی چاره‌ نه‌ کرد و ته‌نها کات کوژی لێ که‌وته‌وه‌. زۆربه‌ی ئه‌و تێکۆشه‌ر و شۆڕشگێڕانه‌ توانای نوسین و خویندنه‌وه‌ی زمانی کوردیان  نه‌ بوو وهه‌ر زمانی داگیر که‌ر یانی فارسیان ده‌زانی .  حیزب دیموکرات له‌م بواره‌دا، سه‌رکه‌وتوو بوو و نرخ و پێگه‌ی زمانی کوردیان به‌ چاکی ده‌زانی و کادیره‌کانی خۆیان فێری نوسین و خوێندنه‌وه‌ی زمانی کوردی کرد .

11-    هاوسێ کان و  په‌یوه‌ندی دیپلۆماتێک !

هاوسێ کانی  باشوری کوردستان، هه‌مویان خاکی کوردستانیان داگیر کردووه‌ و ، چوار گورگی هارن که‌ کوردستانیان‌ گه‌مارۆ داوه‌ . کێ  پێڤاژه‌ی دیپلۆماسی دیاری ده‌کا ؟ دوژمن ! ئه‌وه‌نده‌ ترس له‌ سه‌ربه‌خۆیی و دامه‌زراندنی  ده‌وڵه‌تی کوردی بۆ فاشیزمی ئیسلامی ، حکومه‌تی فاشیستی تورکیا و شوڤینیسته‌کان و ناسیونالیسته‌کانی  سووریا و عێراق گرنگه‌ که‌  کونسولخانه‌یان له‌ هه‌ولێر و سلێمانی داناوه. ڕه‌وتی مێژوو‌ ئه‌فسانه‌ی ئێرانی یه‌کگرتوو، تورکیای یه‌کگرتوو ، سوریای یه‌کگرتوو و عێراقی یه‌کگرتووی تێک ڕووخاندوه‌ . ئه‌گه‌ر ڕێبه‌ری بزووتنه‌وه ی ‌ گۆڕان ده‌ڵێت : له‌گه‌ڵ ئێران په‌یوه‌ندیمان نیه‌ ، ئه‌مه‌  ڕاست نیه‌ وژستێکی دیپلۆماتانه‌یه‌ . هه‌ر ئێستا جمهوری سێداره‌ی ئێران ئه‌وه‌نده‌ هێلانه‌ی جاسوسی له‌ سلێمانی داناوه‌ ، که‌ پێویستی به‌ په‌یوه‌ندی حیزبه‌کان و حکومه‌تی باشور نیه‌ . چونکوو ئه‌وانه‌ی که‌  گیرفان پڕی گیرفان بڕی جه‌ماوه‌رن و، زاریان له‌ هه‌سان دراوه‌ به‌ پاره‌ و دراو  جاسوسی بۆ ئیران ده‌که‌ن . تورکیا و ئێران به‌ ده‌یان هێلانه‌ی جاسوسی و شوڤاریان له‌ سنووره‌کان و له‌ ناو شار و شارۆچکه‌کان دامه‌زراندووه‌ و خه‌ریکی شوڤاری و گواستنه‌وه‌ی هه‌واڵ بۆ میتی  تورکیا وئیتلاعاتی ئێرانن . ئه‌و هه‌موو ئێرانیه‌ له‌ سلێمانی له‌ ژێر چه‌ترو سه‌یوانی ”  بازرگانی ”  که‌خه‌ریکی کاسبین ،  بۆ ئێرانیش کاری جاسوسی ده‌که‌ن و ، له‌ هه‌مان کاتدا، له‌ پانتایی کوردستان  ماده‌ی هوشبه‌ر و ئازار شکین  به‌ نرخێکی هه‌رزان بڵاو ده‌که‌نه‌وه‌  . حوسینیه‌ی سلێمانی خۆی ناوه‌ندێکی جاسوسیه‌ . له‌ ئێبراهیم خه‌لیل تا زاخۆ ، تۆڕی جاسوسی تورکیا دژی پارتی کرێکارانی کوردستان و حکومه‌تی هه‌رێم  لێبڕاوانه‌ کار ده‌کات . جگه‌ له‌م توڕه‌ جاسوسیانه‌،هه‌ندی بێ ویجدان له‌ ناو حیزبه‌کان وخه‌ڵکی  ئاسایی ، یا به‌ هۆی هه‌ژاری و بێ ئاگایی  و یا بۆ دراو و پاره‌ بۆ دوژمن کار ده‌که‌ن . تۆڕی جاسوسی دوژمن له‌ کورستان به‌ر بڵاوه‌ .  جمهوری ئیسلامی له‌ گوندکانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان  ،به‌ سیخوره‌کانی موبایلی خۆڕایی داوه‌ تا دژی هه‌ڵسوڕان و خه‌باتی داهاتووی پێشمه‌رگه‌ به‌ کاری بێنن . به‌ پێ لێکدانه‌وه‌ی شاره‌زایه‌کی بێ لایه‌نی رۆژئاوا ، زیاتر له‌ 700 هێلانه‌ی جاسوسی ئێران ، ته‌نیا له‌ سلێمانی هه‌یه‌ و هه‌ڵده‌سوڕن. ئه‌م ئاماره‌ له‌ هه‌ولێر ، دهۆک و سنوره‌ ده‌سکرده‌کان ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌ بێت  که‌متر نیه‌ . سه‌نعه‌تی جاسوسی له‌ شاره‌ کورد نشینه‌کان و له‌ سه‌ر  سنوری ده‌ستکرد، هه‌وار به‌ ماڵم له‌ ژماردن نایه‌ و  کۆمه‌ڵگای توشی هه‌ڵامه‌ت و په‌تا کردووه‌ . ئه‌ڵبه‌ته‌  جه‌ماوه‌ری شه‌ ر‌یف و عه‌داله‌تخوازی کوردستان ، به‌ هێچ شێوه‌یه‌ک پشتیوانی له‌م ڕه‌ونده‌ جاسوسیه‌ ناکه‌ن . هه‌ر بۆیه‌ سیاسه‌ته‌کانی ئێران و تورکیا  له‌ زۆربه‌ی بواره‌کاندا سه‌رکه‌وتوو نه‌ بوه‌ و شکستی هێناوه‌ . به‌ سه‌رفی پاره‌ی زۆر  ، مێشک شوردنه‌وه‌، خه‌ڵه‌تاندنی فه‌قیرو ده‌س ته‌نگ و هه‌ژاری کورد ئوڕگانه‌ سیخوڕه‌کانی هه‌ڵده‌سوڕێنێت . هه‌ندی مرۆڤی بێ ویجدانیش هاوکاری داگیرکاران ده‌که‌ن .دڵنیام هاوسێکانی حکومه‌تی هه‌رێم له‌م دوو ئێداره‌ی  باشوری کوردستانه‌‌ ، که‌ پارتی و یه‌کێتی به‌ سه‌ر  جه‌ماوه‌ری خه‌ڵکدا،  دایان سه‌پاندوه‌ ، ئه‌وپه‌ری که‌ڵکی خۆیان وه‌ر ده‌گرن و له‌ حه‌قیقه‌تدا ناکۆکیه‌کانی پارتی ، یه‌کێتی و حیزبه‌ ئیسلامیه‌کان  به‌ستێنی چاک و له‌ باریان، بۆ جاسوسی  خولقاندوه‌ . هه‌ڵویستی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان ده‌رحه‌ق به‌ چه‌ته‌وانان و جه‌رده‌وانانی تان و پۆ ئاوریشم و ئاکار گڵاو و بێز هێنه‌ر  که‌، نه‌ ئاسمان هه‌ڵیانده‌کێشێ و نه‌ زه‌مین هه‌ڵیانده‌لووشێ ، و‌ له‌ لایه‌ن حکومتی هه‌رێمه‌وه‌  دیوه‌خان و کولتوری فیئودالیان بۆ زیندوو ده‌کرێته‌وه‌ ، سه‌رده‌میانه‌، جوان و مه‌نتیقیه‌ . گۆڕان داکۆکی له‌ پڕۆسه‌ی دیوه‌خان و زیندوو کردنه‌وه‌ی خێڵ و تایفه‌  ناکات .

12-  هه‌ڵویستی شه‌فاف، لێڵ و تاریکی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان !

 بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان ، هه‌ڵویستێکی ڕۆشنی سه‌باره‌ت به‌ حکومه‌تی دینی نیه‌ ونا ڕاسته‌و خۆ له‌ هیپۆکراسی  دیفاع ده‌کات . گه‌شبینی بێ هاوتا سه‌باره‌ت به یه‌کگرتوویی ‌ ڕێزه‌کانی گۆڕان بڵاو ده‌کاته‌وه‌ .  سه‌باره‌ت به‌ زیندانیه‌ عادی و سیاسیه‌کانی و ئه‌وانه‌ی له‌ لایه‌ن حیزبه‌کانه‌وه‌ به‌ نهێنی زیندانی کراون خاون هه‌لویستێکی ڕوون و شه‌فاف نه‌ بووه‌ و ئه‌گه‌ریش هه‌بوه‌ که‌م و شایانی باس کردن نیه‌ . مافی زیندانیه‌کان له‌ هه‌رێمی کوردستان به‌ هوی چه‌ند ئێداره‌ و چه‌ند بڕیار و چه‌ند ناوچه‌ی چکۆله‌وه‌ پێ شێل کراوه‌ و ئه‌م دیارده‌یه‌ له‌ ماسمیدیای گۆڕاندا که‌م ڕه‌نگه‌ و یا هه‌ر  نیه‌ . دوو ئۆڕگان به‌ ناوه‌کانی ئاسایش و زانیاری، بڕیار ده‌رن و به‌ مه‌یلی خۆیان ده‌گرن، زیندانی ده‌که‌ن و ئازادیخوازان ده‌شارنه‌وه‌ .  هیچ کام له‌ حیزبه‌کانی خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات و ته‌نانه‌ت ئیسلامیه‌کانیش،  سه‌باره‌ت به‌ ڕاونان و کوشتنی رۆژنامه‌وانان وه‌ک  گیان به‌خت کردووانی سه‌نگه‌ری قه‌ڵه‌م : سه‌رده‌شت عوسمان ،سۆران مامه‌ حه‌مه‌ و کاوه‌ گه‌رمیانی  هیچ چه‌شنه‌ به‌رپرسیاره‌تی له‌ ئه‌ستۆ ناگرن و ئه‌گه‌ریش قسه ‌یه‌کیان کردبێت و هه‌ڵویستێکیان گرتوه‌ له‌ ژێر فشاری بیر و ڕای گشتی و خه‌باتی سه‌ر شه‌قام بوه‌ . ئێستا ئه‌گه‌ر که‌سانێک  ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئازار شکێن ده‌کڕ ن وده‌فرۆش و زیندانی ده‌کرێن ، ئه‌مه‌ حیسابێکی جیایه‌ و ئه‌رکی سه‌رشانی ئه‌و دوو ئوڕگانه‌یه‌ ، که‌ ئه‌منیه‌تی هه‌رێمیان قه‌بوڵ کردووه‌ . بزووتنه‌وه‌ت گۆڕان موخالیفی جیددی شێوه‌ی حوکمڕانی ئێستای  باشوری کوردستانه‌‌ وقاڵب و فورمی دوو ئیداره‌یی به‌ ترسناک ته‌رجومه‌ و لێک ده‌دا‌ته‌وه‌.

 *   *   *    *    *

ڕوونکردنه‌وه‌ و زانیاری ی پێویست :
1- ئۆباما ، له‌ هه‌ڵمه‌تی خۆ کاندید کردن بۆ پۆستی سه‌رۆک کۆماری و پێناسه‌ی خۆی به‌ جه‌ماوه‌ری ئامریکا له‌ وشه‌ی   چه‌ینج که‌ڵکی وه‌ر گرت . به‌و مانایه‌ که‌       یانی سیاسه‌تی ئامریکا ده‌بێ ڕه‌یل و مه‌سیر بگۆڕێت . ” change ”
2- گاریباڵدی خه‌ڵکی ئیتالیا بوو ، و حکومه‌ته‌ پرژ و بڵاوه‌کانی ئیتالیای خسته‌ سه‌ر یه‌ک و قه‌واره‌یه‌کی جیهانی بۆ خاکی یئستای ئیتالیا ده‌سته‌ به‌ر کرد .  دووڕگه‌ی سیسیلی خسته‌ سه‌ر ئێتالیا و هه‌ر بۆیه‌ خه‌ڵکی سیسیل ، زۆر له و هه‌ڵویست و کاره‌ی  گاریبالدی ناڕازین .
3- بیسمارک خه ڵکی ئاڵمان بوو . هه‌موو دۆک نشین‌ وئاماره‌ته‌ پرژ و بڵاوه‌کانی ئاڵمانی خسته‌ سه‌ر یه‌ک و قه‌واره‌ی جیوگرافیایی ئه‌مڕۆی ئاڵمانی پێک هێنا .
4- سیمون بولیوار . خه‌ڵکی ئامریکای لاتین بوو . که‌ دژی ئیستعماری ئیسپانیا شۆڕشی کرد  و وڵاتانی ئامریکای باشوری ڕزگار کرد .

 * سه‌رچاوه‌ی ئینگلیزی:
1-  Kurdish politics in the middle east . by:  Nader Entessar
2  – The kurdish genocide , anfal and its impact on society , the human psyche and the environment . by : Dr, kareem toufiq 2013
3 – The soviet union  and the kurds: Astudy , Wilson N. jr, 1965 of national minority .
4 – Mullahs without mercy . Human rights and nuclear weapons by: Geoffrey Robertson 2012

 سه‌رچاوه‌ی کوردی :

 1 –  نیشتمان ، بڵاو که‌ره‌وه‌ی بیری کۆمه‌ڵه‌ی ژێ – کاف : عه‌لی که‌ریمی

 2-  درۆ و دراو، ژیان و نهێنیه‌کانی نه‌وشیروان مسته‌فا به‌رگی 1و 2 ، به‌ده‌م ڕێگاوه‌ گوڵ چنین، حکومه‌تی کوردستان ( کورد له‌ گه‌مه‌ی سۆڤێتیدا ) ،له‌ که‌ناری دانوبه‌وه‌ بۆ خڕی ناوزه‌نگ، په‌نجه‌کان یه‌کتری ده‌شکێنن: نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین .
3- مێژوویه‌ک له‌ ئاگر : جه‌میل بایک (هه‌ڤاڵ جومعه‌)
4- چۆن چه‌پکێک و کام مێژووی کۆمه‌ڵه‌‌ ‌ : حیکمه‌ت محه‌مه‌د که‌ریم ( مه‌لا به‌ختیار )
5- ئه‌زمون و یاد :‌ پشکۆ نه‌جمه‌دین  2011
6- ئاده‌مزاد له‌ کۆمه‌ڵگای کورده‌واریدا، چاپی دووه‌‌م ا1999 :  عبدولخالق مه‌عرووف

* منابع فارسی :

 1- از حجره‌های سالوس تا غرفه‌های سوپر لوکس  : علیرچا نوری زاده‌

 2- کردستان در بگن ” مدرنیزاسیون ” و انقلاب   : معروف کعبی

 3- تاریخ سیاسی و جغرافیایی مردم کرد ، از شرقی ترین تا غربی ترین  : غلامرچا انصاف پور .

4-  پس از هزار و چهار صد سال : شجاع الدین شفا

سوید ، پاییزی 2014 زاینی

بابەتی هاوپۆل

قفس، یادداشت چهارم: پیش‌بند “به یاد سپیده فرهان”

مژگان کاوسی تا کنون دو بار بازداشت شده‌ام و هر دو بار در خانه‌ی خودم؛ …

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئەم ماڵپەڕە لە ئەکیسمێت بۆ کەمکردنەوەی هەرزە واڵە و سپام سوود دەگڕێ. فێربە چۆن زانیاری بۆچونەکانت ڕێکدەخرێت.