مرگ انگور سیاه و میلیاردها خسارت برای کشاورزان سردشت / مسعود اسپندار*

فعالیت های اقتصادی (و تولیدی و بازرگانی) جامعه در یکی از بخش های صنعت، کشاورزی و خدمات سازماندهی می شود. افراد جامعه با فعالیت در هر یک از بخش های فوق به اشتغال و کسب درآمد و به تبع آن رفع نیازهای زندگی خود می پردازند. در بیشتر موارد شرایط جغرافیایی و زیرساخات های ایجاد شده به وسیله انسان، زمینه نوع فعالیت ها را تعیین می کنند. شهرستان سردشت به دلیل برخورداری از شرایط مناسب جغرافیایی و آب و هوایی جهت تولید انگور سیاه، به یکی از اصلی ترین تولید کنندگان این میوه تبدیل شده است که سالانه به طور میانگین حدود 23 هزار تن انگور سیاه تولید و روانه بازار میکند. این مقدار از تولیدات، منبع درآمد بسیاری از مردم به ویژه قشر روستایی را تشکیل داده که اگر نگاهی به بافت جمعیت روستا نشین این شهرستان باندازیم که بیشتر از 3/2 کل جمعیت شهرستان را در بر میگیرد، مشاهده میکنیم که درآمد تعداد زیادی از روستاییان تا حدود زیادی به این محصول وابسته است.

انگور سیاه سردشت یک محصول کشاورزی کاملا ارگانیگ و یکی از محصولات استراتژیک در اقتصاد سردشت می باشد که به صورت دیمی تقریبا در 5 هزار هکتار از زمین های طبیعی شیب دار و کوهستانی این شهرستان تولید می شود. این محصول از خواص غذایی و پزشکی بسیاری برخوردار بوده و همچنین به عنوان ماده اولیه به صورت کنسانتره درآمده و به این صورت در تولید محصولات غذایی دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.

شرایط جوی امسال (1393) و بروز پدیده سرمازدگی باعث وارد آمدن خسارات زیادی به تاکستان ها و باغات انگور سیاه شهرستان سردشت شده که در بسیاری موارد طبق بررسی بیمه کشاورزی، این خسارات نزدیک به 90 الی 95 درصد محاصبه و براورد شده است. این رویداد باعث قطع شدن منبع درآمد بسیاری از کشاورزان تولید کننده انگور سیاه شده و تاثیر منفی در قدرت خرید و مبادلات اقتصادی شهرستان داشته است. علاوه بر این خسارت های مالی از نظر روانشتاختی، این عارضه سبب وارد آمدن ضربات روانی منفی به مردم به ویژه کشاورزان گشته است. از طرفی دیگر این شرایط جوی و خسارات ناشی از آن محصولات دیگری به ویژه گردوی سردشت را نیز هدف قرار داده که در بسیاری از مناطق تولید این محصول نیز به صفر رسیده است. خسارات ناشی از عدم تولید گردوو در کنار خسارات انگور سیاه و دیگر محصولات کشاورزی، به اندازه ای می باشد که میتوان آن را یک بحران اقتصادی شهری برای سال جاری دانست که اثر آن متوجه سال های آتی نیز می شود.

این محصول استراتژیک (انگور سیاه) به عنوان یکی از اصلی ترین منابع درآمدی سردشت سالانه میلیاردها تومان درآمد ایجاد و آن را وارد چرخه اقتصادی شهر میکند. قیمت گزاری امسال آن برابر با کیلویی 2500 تومان می باشد که با این حساب در صورت عدم خسارت به طور میانگین حدود 57 میلیارد و 500 ملیون تومان درآمد پولی برای سردشت در بر می داشت. البته باید اشاره کرد که حدود چند سالیست که قیمت این محصول بالا رفته است. در سالهای پیش این محصول با قیمت بسیار کمتری از ارزش اصلی آن خریداری میشد.

یکی دیگر از پیامدهای خسارات وارد آمده، افزایش مهاجرت فصلی خانوادگی کشاورزان سردشت به شهرهای اطراف جهت کار در کوره های آجر پزی و باغ های سیب و غیره به عنوان کارگر فصلی می باشد. این پیامد علاوه بر درآمدی زیر متوسط برای آن ها و پایین آوردن قدرت چانه زنی آنان در دستمزد دریافتی و شرایط کاری مساعد، مشکلات دیگری را فراهم می آورد که از عمده ترین آن ها می توان به مشکلات فرهنگی – آموزشی و اجتماعی اشاره کرد.

یکی دیگر از ابعاد این خسارت ها را می توان وارد آوردن یک شوک رکودی به بازارهای سردشت در همه صنف ها دانست چرا که پدیده های اقتصادی به صورت زنجیره ای عمل کرده و بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند.

باتوجه به ابعاد بزرگی این خسارات، می بایست جهت جبران آن ها از طرف نهادهای ذی ربط یک تیم بحران ویژه تشکیل شده و به اندازه گیری و بررسی میزان خسارات پرداخته و با اختصاص دادن یک بودجه ویژه آن ها را برطرف کند. این جبران ها باید شامل کشاورزانی که نتوانسته اند تا کنون نسبت به بیمه باغ های خود اقدام کنند، نیز شود و مشکلات آن ها به صورت همه جانبه پیگیری شود. همچنین باید در راستای ایجاد صندوق توسعه و پشتیبانی تولید کنندگان انگور سیاه سردشت و محصولات دیگر گام برداشت به گونه ای که این صندوق در زمینه های توسعه کشاورزی و جبران خسارات ناشی از شرایط جوی و دیگر حوادث فعالیت کند.

*دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

10 مهر 1393