زاگرۆس پۆست
سەرکەوتنی داعش لە راونانی سپای عێراق لە موسڵ و تکریت وچەند ناوچەی‌تر و داسەپاندنی دەسەڵاتی خۆیلەو ناوچانە، رادەست‌کردنەوەی کەرکووک و شوێنەدابراوەکانی تری کوردستان لە لایەنسپای عێراقەوە بە هێزی پێشمەرگە، نیشتەجێ‌بوون و بەرگری‌کردنی هێزی پێشمەرگە لەهەموو ناوچەدابراوەکانی کوردستان و داسەپاندنی دەسەڵاتی کوردی لە هەموو خاکیباشووری کوردستان، بەرهەمی هەرەس هێنانی سیاسەتی ئەمریکا بێت لە پێکەوەنانینەخوازراوی سێ پێکهاتەی شیعە، سوننە و کورد لە عێراق یان شکستی سیاسەتەکانیدەوڵەتی شێعەی عێراق یان پیلان و نەخشەی دەرەکی بۆ ململانێ لەگەل دەسەڵاتی شیعە ویا تێکەڵاوێک لە هەموو ئەمانە، هیچ لەوە کەم ناکاتەوە کە ئەمرۆ و لە عەرزی واقیعداعیراق دابەش بووە بە سەر سێ هێز لە سێ ناوچە کە بریتین لە ناوچەکانی شێعە، سوننە وکورد.
ئەم دابەشبوونەش بە شێوەیەک چووەپێش کە کەس ناتوانێ بەئاسانی کورد تاوانباربکات لە هەڵوەشاندنەوەی عێراقەدا. ئەمەش لەمرۆدا بوەتەهۆکارێک کە هیچکام لە داگیرکەرانی کوردستان، بە ئاسانی نەتوانن کورد تاوانبار بکەنوبیانوی پێ‌بگرن. جیاوازلەوەش، لە چوارداگیرکەری کوردستان، ئەمرۆکە تەنیا دەوڵەتانیتورک وئێران دەتوانن خەتەربن لەسەر کورد، ئەو دوو دەوڵەتەش یەک هەڵوێست نین وتورکان،تەواو بە پێچەوانەی ئێران، رایانگەیاند کە دژی دابەشکردنی عێراق نین وبەو شێوەشلانیکەم لەبارێکەوە خەتەر لەسەر کورد کەمتر بوەتەوە. هەروەها کۆمەڵگای نێودەوڵەتیوزلهێزەکانیش هیچ ئاماژەیەک تەنانەت، بە کەمتەرخەمیش لە لایەن کوردەوە، لەو دابەشبوونەیعێراق ناکەن وسۆزوهەستێکی سەیر نیشان نادەن لە پشتیوانی دەوڵەتی شێعەی عیراقی.ئەمریکاش لە لایەک لە عێراق نیە کە بەکەیفی خۆی مەرج بۆ کورد دابنێت ولە لایەکیتریش لە ململانێ بەینی ئێران وسعودییەدا نایهەوێت بە تەواوی هەموو هێزی لە سەرئەجەندای ئێران دابنێت.
کاتێک چاو لە سێ پێکهاتەکەی عێراقیش‌دەکەیت، لە هەندێکبابەتەوە وەزعی کورد لە سوننە وشێعە باشترە. بەنموونە، کورد لە ٢٠٠٣ وە تا ئێستاوەزعی ئەمن وئاسایش وخٶشگوزەرانی گەلێک لەوان باشتر بووە. کوردستان شەریتێدانەبووە ویەکجار زۆر ئاوەدانتر بووە لە پێش ٢٠٠٣وە. خەڵکی بە عام دەوڵەمەندتربوون وکوردستان پەناگای خەڵکانی لێقەوماوی پێکهاتەکانی تریش بووە. کوردستان خاوەنپارلیمان، دەوڵەت وکۆمەڵێک موئەسیساتە کە بە هەموو کەم‌وکوریەکانییەوە زۆر لەئاستێکی لە سەرەوەتردایە. کورد خاوەنی هێزێکی زەبەلاحی ئەمنی وئاسیش وپێشمەرگەیە. کوردبوەتە دەرهێنەری نەوت وبە ئاشکرا نەوتی خۆی دەفرۆشێت، ئەوەش بارێکی ئابووری باشیبۆ کورد پێکهێناوە. جیاواز لە هەموو ئەمانە کورد ئیستاکە لە شەر لەگەل هیچ لایەنێکنیە، بەڵام لایەنی سوننە وشێعە لە شەرێکی خوێناویدان لەگەل یەک. لە پشتی ئەو شەرەشدوو بەرەی دژی یەکی دەوڵەتانی سوننە وشیعە، بە سەرۆکایەتی سعودییە و ئێران،وەستاون و بۆیەش ئەگەری ئەوە کە ئەو شەرە بەمزوانە بکوژێتەوە و لایەنەکانی شیعە وسوننە لەوەزیاتر کزتر و شپرزتر نەبن زۆر کەمە.
لەدوای رووداوی داعش ئەوەندەی لە وتار، خیتاب، وتووێژ وراوبۆچوونیکورددا بە گشتی، دەبیسترێت ودەبینرێت ئەوەیە کە کۆدەنگییەکی زۆر، لە هەموو بەشەکانیکوردستان هەیە، لەسەر ئەوەی کە هەلێکی گەلێک لەبار بۆ کورد رەخساوە وکورد دەبێتکەڵکی لێوەربگرێت. کورد ئەوەندە تامەزرۆی بەدیهاتنی ئەو خەونە لەمێژینەیەتی کەهەندێکجار برواناکات ئەوباروودۆخە روخسابێت. بەرێوەبەری کوردیش لە باشوور، وەکبەرپرسی سەرەکی وبریاردەر لە سەر ئەم دۆخە، بە ئاشکرا رایگەیاندووە کە هێزیپێشمەرگە هەموو خاکی کوردستان دەپارێزێت ولە هیچ شوێنێک ناکشێتەوە وهێرش بۆ سەرهیچ لایەنێکیش ناکات. دروشم وشایی هێزی پێشمەرگەش لە جیبهەکان، پەیتا پەیتابڵاودەبێتەوە. گروپی خۆبەخش سەرقاڵی کۆکردنەوەی یارمەتین بۆ پێشمەرگە. خەڵکانێکئامادەبوون بچنە بەرەی شەرەوە.
ئەم هەڵوێستانە هەموو باشن بەڵام ئایا کیفایەت دەکات بۆئەوەی کورد بتوانێت لەم ململانێدا سەرکەوێت؟ ئایا کورد بریارێکی جیدی داوە کە چیدەوێت وچۆن جێبەجێ دەکات؟ بە واتایەکی تر ئایا کورد خاوەنی ستراتیژییەکی سیاسی ونیزامییەبۆ ئەم هەلومەرجە هەستیارە؟ ئایا جگە لە هەڵوێست وقەرار، کورد توانای بەرگریکردنیلە خۆی هەیە؟ ئایا کورد لە بەرانبەر دوو ئەجەندای سەرەکی لە عێراقدا، ئەجەندایئێران وسعودیە، کە لە رواڵەتی داعش وهەموو کۆنەبەعسییەکان لە لایەک وبەرەی شیعە لەلایەک خۆی‌دەنوێنێت، سەربەخۆ ویەک هەڵوێستە؟ ئەم پرسیارانە ودەیان پرسیاری ترپێویستی بە وەڵامە.
وەڵامدانەوە بەم شێوە پرسیارانە بۆ ئەنجامدانی کارێکیئاکادیمیک نیە، بەڵکوو لە نانی شەو گرینگترە بۆ ئەم دۆخەی کورد. لە ژێر سێبەریوەڵامی ئەم پرسیارانەدایە کە کورد دەزانی چی دەکات وچۆنی دەکات. قەراری حیزبەسەرەکییەکانی کوردستان کە دوای گەرانەوەی سەرۆکی هەرێم بۆ کوردستان راگەیندرا،وەڵامێکی تەواوە نیە وهەڵسووکەوتەکانی حیزبە دەسەڵاتدارەکانیش گومان ونیگەرانییەکیگەورەی لای کوردان دروست کردووە.
گرینگی ئەم هەلومەرجەی ئێستای کورد، ئەوبەرپرسایەتییەدەخاتە ئەستۆی هەموو کوردێکی نیشتیمانپەروەر کە زۆر روونتر مەترسییەکان باس‌بکات. ئاشکراشەهەندێک کەس ولایەن پێخۆشحاڵ نین بە ئاماژە بە خاڵە لاوازەکان. ئەوانە وەک کەوبیردەکەنەوە ووادەزانن کە ئەگەر سەریان لە بەفر چەقاند ئیتر دەرناکەون. لەبیریاندەچێتکە نەیارانی ئێمە دەیان وسەدان لێکۆڵەرەوە دادەنێن بۆ هەڵسەنگاندنی هەلومەرجی کوردو، بە داخەوە لە کوردانیش کەڵکی زۆر وەردەگرن بۆ کۆکردنەوەی زانیاری پێویست.
ئەوەندەی کە بۆ ئێمەی کورد گرینگە کە هەلومەرجە تازەکە وئەوانەیلە قازانجی خۆمانە بیبینین و، کەڵکی لێوەرگرین، دەیان قات گرینگترە کە خەتەرومەترسییەکانیش ببینین و، هەوڵی چارەسەری، یان خۆ ئامادەکردن بۆ ململانێیان بدەین. لەسەرەوە ئاماژە بە هەندێک خاڵ کرا کە یارمەتیدەرن بۆ کورد. لێرش ئاماژە بە هەندێک مەترسیوخەتەرەکان دەکرێت.لەوانە:
١-گەورەترین وخەتەر ترین خاڵ ئەوەیە کە کودەنگییەکەیکورد گومانی لە سەرە. ئەم هاودەنگ نەبوونە مێژویەکی دوور و درێژی هەیە و لەم چەنساڵەی بنیادنانەوەی عێراقە شکستخواردوەکەشدا رەنگدانەوەی هەبووە. تازەترین هاودەنگ‌نەبوونەکەلە رووداوەکەی هاتنی داعشیشدا بە زەقی خۆی دەنواند. لایەنێک پەیتا پەیتارایدەگەیاند کە، رووی داعش لە کورد نیە و، داعشی بە خەتەرێکی ئەوتۆ بۆ کورد نیشاننەدەدا، لایەنێکی تر خەتەری داعشی وەک بەرێوەبوونی ئەنفالیکیتر بۆ کورد پێناسەدەکرد.هەندێک لایەنیش بێ دەنگ وبێ هەڵوێست. لایەنێک لە تەلەویزیونەکەی نیشانیدەداکە سەیتەرەی پێشمەرگەکانی لە گەل داعش لە موسڵ تەنیا ٣٠٠ مەترێک دوورن وهیچ لایەکیشهێرش بۆ یەک ناکەن. لایەنێکی تر نیشانیدەدا کە لە دەوری کەرکووک لە چ شەرێکیخوێناویدایە لەگەل داعش. لایەنێک بە شیعەکانی سەدری ئیجازە دەدات لە کەرکوکخۆپیشاندان رێکبخەن و بڵین بەرگری لە کەرکووک دەکەن. لایەنی تر بۆ کۆنەبەعسییەکانئاسانکاریدەکات کە لە هەولێر کۆبنەوە وداوای گۆرینی حوکم لە بەغدا بکەن. ئەمانە وکارەساتیدروستکردنی یەکلایەنانەی ئەنجومەنی پارێزگا وزۆر شتی تر گومانێکی گەورە دروستدەکات کە رێبەری کورد لە باشوور هاودەنگ وهاو هەڵوێست بن. خەتەری ئەم هاوهەڵوێستنەبوونە ئەوەیە کە لە لایەک هێزو توانای کورد دابەش دەکات، ورەی کورد دەشکێنێت ولەوەشگرینگتر هەلومەرجی زۆر لەبار بۆ نەیارانی کورد پێک دێنێت کە کەڵک لە ناتەبای کوردوەربگرن.
٢-خەتەری دووهەم ئەوەیە کە کورد خاوەنی سترااتیژیەتێکیسیاسی ونیزامی روون بۆ هەلومەرجی ئێستا نیە. ئەوەی کە کورد هێرش ناکاتە سەر هیچلایەنێک، ستراتیژی نیە. نەیاران بێدەنگ نابن وتەحەمولی کورد ناکەن. ئەوەنییە کەهەر ئەم رۆژانە ئێران تۆپبارانەکەی دەستپێکردوەتەوە؟ راستە ئەم رووداوەی داعش زۆرسەریع و چاوەروان‌نەکراوو بوو، بەڵام نابێت لەبیرمان بچێت کە رەوتی‌رووداوەکان زۆرسەریع دەچێتە پێش، هەلوومەرجی ئێستا یەکجار هەستیارە، دوورنیە کە گۆرانکای تربێتەپێش و مەرج نیە کە هەموو گۆرانکارییەکان لە قازانجی کورد بێت. بۆیە دابینکردنیستراتژی لە کارەبا وغاز وبنزین گرینگتر بۆ کورد، لەبەر ئەوەی کە، لە ژێر سێبەریروونی ستراتژیدا، دەتوانێت وەڵامی پرسیارەکان بدەیتەوە و بە پیری کێشەکانەوە بچێتو پرۆگرامی کورتخایەن و درێژخایەنیان بۆدابنێت. ستراتژیەکی روون، گونجاو ونەتەوەی،دەبێتە هۆکارێکی گەورە بۆ هاندان و رێکخستنی هەموو هێز و توانای کورد. هەندێکئامانجی ئەو ستراتژییە دەتوانرێت بکرێتە وشەی سەرزاری هەموو تاکێکی کورد.
هەرکەمتەرخەمییەک بۆدانانی ستراتیژییەکی نەتەوەیی لە ئێستادا دەتوانێت خەسارەتێکیگەورەبێت لەسەر کوردو و دەبێتە خاڵێکی رەش لەناوچاوانی هەموو ئەوانەی ئەوکەمتەرخەمییە دەکەن. هەڵوێستی حیزبە سەرەکییەکانی باشوور تا ئێستا، ئەوە پێناسەدەکات کە، چاوەروانی رەوتی رووداوەکانن و لە باشترین حاڵەتدا خوازیاری پێگەیەکیبەهێزترن لە عێراقی نامەبارەکی داهاتویاندا. هەڵبەت لە پاڵ ئەو هەڵوێستانەیاندا،کە دەڵین لایەنگری پاراستنی یەکپارچەیی خاکی عێراقن، چەند جارێک سەرۆکی هەرێم ئەودروشمەیداوە کە کاتی ئەوە هاتووە کە کورد چارەنوسی خۆی دیاری بکات. بەڵام ئەمدروشمەی سەرۆکی هەرێم دەتوانێت تەنیا بۆ یاری دەسەڵات لە بەغدا و پرۆپاگەندە بۆخۆی لە ناوکوردان بێت ئەگەر بە جیدی ئامرازەکانی ئەو پرۆسەیە دیاری نەکات و سەرپەرشتیارینەکات.
٣-خەتەری سێهەم ئەوەیە کە لەو وەهمەدادەژین ورایدەگەیەنن کە پێشمەرگە ناکشێتەوە. بۆ نیشاندانی بەڵگەش هەندێک بەرپرس نیشاندەدەنکە بە کۆمەڵێک هێز وسەیارەوە لەو دەشتانەدا دێن و دەرۆن و هەندێک جار شایی دەگێرن.راستە هێزی پێشمەرگە و ئاسایش لەم چەند ساڵەی دوای روخاندنی سەدام، توانیویانە کەئاسایش و باری ئەمنی لە ناوەخۆی کوردستان بپارێزن. بەڵام ئایا ئەم هێزە توانایپاراستنی خاکی کوردستانی لە بەرانبەر داگیرکەردا هەیە؟ ئەگەر چاو لە ئەزموونبکەین، ئەزموونێکی وەهامان نیە. پێشمەرگەی باشوور ساڵانێک شەری پارتیزانی کردووە وقەت ئیمکانی ئەوەی نەبووە و نەیتوانیوە شارۆچکەیەکیش بپارێزێت. وەک نموونەلەبیرمان نەچێت کە لەکاتی تێکشکانی لەشکەری سەدام لە کویت و گەراندنەوەی بۆکوردستان، گەرچی بەرەی کوردستانیش هەبوو، بەڵام هێزی پێشمەرگە نەیتوانی تەنیا دوورۆژ بەرگری لە نیشتمانی بکات. ئەگەر تەنیا ئاماژە بە توانای ئەمرۆش گرینگە، پرسیارئەوەیە کە ئایا یەک لەو بەرپرسانەی پێشمەرگە کە ناوبەناو رەسمەکانیان لە دەشتیکەرکوک و دەشتی موسڵ بڵاودەبێتەوە، دەتوانن روو لە ئێران بکەن و دەس‌درێژی بێبیانوی ئێران بۆ خاکی کوردستان، وەڵام بدەنەوە؟ بەدڵنیاییەوە نە و، ئەگەر ئێرانیەک مانگیش تۆپبارانی باشوور بکات هیچ کام لە مەحموود سەنگاوییەکان فزەشیان نایەت.جیاواز لەوەش، هێزی پێشمەرگەی ئیستا لە عەرزی واقیعدا دوو هێزە و هەر هێزەش،گوێلەمشتی حیزبەکەی خۆیەتی. پێشمەرگە بە ئەزموونەکانی دەورانی شەری سەدام یاننەماون یان توانایەکی ئەوتۆی شەریان نەماوە، هەندێک لە سەرکردەکانی پێشوی پێشمەرگەئێسا لە لیستەی هەرەگەندەڵی کوردستاندان. وەک دوایین ئاماژەش پێویستە بزانین کە ئەوهێزەی کە ئیستا بووەتە جێگای هیوا بۆ پاراستنی کوردستان، کاتێک معاشەکەی لەبەغداوە دەبردرێت، چوار مانگ بێ مەعاش دەمێنێتەوە. هێزێک کە دوایی چوار مانگ مەعاشوەرگرێت زەحمەتە چاوەروانییەکی ئەوتۆی لە شەردا لێبکرێت. مەبەست لە هێنانەئارایئەو خاڵە لاوازانە ئەوەیە کە بیری جیدی بکرێت لە گۆراندنی ئەو وەزعەی پێشمەرگەدا.
٤-مەترسی چوارەم بەردەوامبوونی ناداپەروەی، گەندەڵی ونادموکراتییەتەلە کوردستاندایە. بەردەوام بوونی ئەودۆخە، هێزەکانی کوردی بێ بەشدەکات لەپشتیوانییەکی هەمەلایەنەی کۆمەڵانی خەڵک لەم هەلومەرجەدا. هەر تاکێکی کورد بە نێرومێ‌وە، مافی ئەوەی هەیە کە هەموو چرکەیەک لە خۆی پرسیار بکات کە ئەو نیشتیمانە چیبۆ من تێدایە ولە ئەگەری رزگاربوونی یەکجاریشیدا وەزعی من چۆندەبێت؟ ئەگەر سەروەتوسامانی ئەو نیشتیمانە و، دەسەڵات لەو نیشتیمانەدا بە شێوەیەکی دادپەروەرانە دابەشنەکرێت ومافی مرۆڤی تێدا پارێزراو نەبێت، بۆ خەڵکی ئامادەی بەرگری و فیداکاری بن؟ مەترسینارازی بوونی خەڵکی تەنیا ئەوەش نیە کە پالپشتی هەمەلایەنەی هیزی کوردی نەبنبەڵکوو مەترسی گەورەتر ئەوەیە کە کۆمەڵێک خەڵکی نارازی و، کۆمەڵێک لە پێکهاتەکانیتری دانیشتووی کوردستان، لە ژێر کاریگەری سیاسەتی هەڵەدا بکەونە ژێر کاریگەرینەیارانی کوردەوە. ئەوکات هێزی زێرەوانی ودژەترۆر ناتوانێت چارەسەری ئەو دۆخە بکات.موسڵ نمونەیەکی زۆر بەرچاو وتازەیە لە رۆڵی نارەزایەتی کۆمەڵانی خەڵک لە کاتیهەستتیاردا، حەفتا یان هەشتا هەزار هێزی سپای عێراق یەک رۆژ خۆی رانەگرت کاتێک خەڵکیموسڵ لەگەل مالکیدا نەبوون.
٥-خەتەری ئێران.ئەجەندای ئێران بە روونی پشتیوانییە لەدەسەڵاتداری سەرەکی شێعە لە عێراق وپاشکۆبوونی کورد لە عێراقدا. ئێران بە هەمووهێزییەوە تێدەکۆشێت کە لە لایەک شێعە سەرکەوێت ولە لایەکی ترەوە کورد کزو پاشکۆیشێعە بێت. بۆ ئەو مەبەستەش دەیەوێت کە کورد توشی شەرێکی هەمەلایەنە لە گەل داعشبکات. لە کاتێکیشدا کە هەموو کوردی پێ رازی نەکرێت، هەوڵدەدات، بە دابەشکردنیهێزەکانی کوردی، لایەنێکی کوردی توشی ئەو شەرە بکات. بەو شێوە هەم لانیکەمیپاڵپشتی بۆ بەرەی شێعە لە ناو کورداندا ساز کردووە و، هێزەکانی خۆی لەو رێگاوەدەنێرێتە ناوەوەی کوردستانەوە و، هەم زەربەیەکی وەها گورچکبری لە کوردداوە، کە نەئێستا و نە دوا رۆژە، کورد لە باشووری کوردستان توانای بەرگەریکردنی لە خۆی وەککورد نەبێت. بە دڵنیاییەوە هێزەکانی ئێرانی بۆ بەرێوەبردنی ئەم ئەجەندای خۆیان لە هەمووشێوازێک، فریودان، پارە وکرینی بەرپرسان، ترس و تۆقاندن، تۆپباران و هەرەشە و…کەڵک وەردەگرن. مەترسی ئەوە هەیە کە لایەنێکی کوردی فریوی ئەم ئەجەندای ئێرانەبخوات.
٦-داعش وکۆنەبەعسییەکان خەتەری ئاخرن لە سەر کورد. مێژویبەعسیەکان بۆکورد هەڵەبجەیە ولەم ماوەی دوای روخاندنی سەددامی دیکتاتۆریشدا هیچئاڵوگۆرێک لە هەڵوێستیاندا بە رانبەر کورد نەبینراوە. دەسڵاتداری بەعسیەکان لەعیراق بە بەشداری کورد، بێگوومان گەراندنەوەیە بۆ دۆخی جاران. بەرنامە وسیاسەتیداعشیش لە بەعسیەکان خراپترو نالەبارترە بۆ هەموو ناوچەکە بە کوردیشەوە. ئەوەی کەداعش دەکاتە خەتەری دوایی، ئەوەنییە کە پرۆگرام وئەجەندای ئەوان بە نیسبت کوردەوەباشتر بێت، بەڵکو ئەوەیە کە ئەجەندای ئەوان لە پلەی یەکەمدا گۆرانی حوکمە لە بەغدایان بە واتەیەکی تر داسەپاندنی دەسەڵاتی بەعس و سونە و داعش لە عێراق. ئەگەر کوردتێکەڵاوی ئەجەندای بەعسییەکان نەبێت و تامەزرۆی پاشکۆبوونی بەعسی نەمابێت، ئیستاکەخەتەرەی داعش لە پلەی یەکەمدا نیە بۆ ئەمرۆی باشوری کوردستان بەلام هەموو کاتێکمەترسی ئەوە هەیە کە کورد یان بەشێکی، تێکەڵاوی ئەجەندای داعش و بەعسییەکان بێت.
بە لەبەرچاوگرتنی هەموو ئەو خاڵانەی باسکران، کورد چۆندەتوانێت لەم هەلومەرجەدا سەربەرز و سەرکەوتوو بێتە دەر؟
هێلە سەرەکییەکانی سیاسەتی ئەمرۆی باشووری کوردستان کامانەن؟
لە نانی شەو گرینگتر دارژاندنی ستراتیژییەکی گونجاو بۆئەمرۆی باشووری کوردستانە. بۆدابینکردنی ستراتیژییەکی گونجاو پێویستە کە بە یارمەتیکۆمەڵێک پسپۆری لێهاتوو، هەڵسانگاندنێکی زانستییانە وقووڵ لە سەر وەزعی ئەمرۆی جیهان، ناوچەکە، وڵاتانیدەوروبەری عێراق و بەرژەوەندییەکانیان، وەزعی ئەمرۆی پێکهاتەکانی عێراق لە هەمووبابەتێکەوە، وەزعی کورد بە گشتی، وەزعی باشووری کوردستان و هەموو پێکهاتەکانیلەمرۆدا بە تایبەتی، بکرێت و لە ژێر تیشکی ئەو لێکدانەوانەدا و بە لەبەرچاوگرتنیهەموو خاڵە پۆزەتیڤ و نیگاتیڤەکان، ستراتێژییەکی بیرلێکراوە دابین بکرێت. مەبەستلە نوسینی ئەم نوسراوەیە، چوونەناو ئەو باسە قوڵە ودابینکردنی ستراتژی نیە بەڵکووئاماژەیە بە هەندێک خاڵی گرینگ لەو پەیوەندییەدا. بە نموونە:
یەکەم: کورد پێویستی بە کۆدەنگییەکی تەواو هەیە کەبریاری خۆی بدات کە چی دەوێت وچۆن دەیەوێت بەو ئامانجانەی بگات.راستە کۆدەنگی بۆکورد هەموو کاتێک پێویست بووە ودەبێت بەڵام لە ئێستادا ولە باشووری کوردستان یەکەمخاڵ و گرینگترین خاڵە بۆ پاراستن و بەرگریکرتن لە بەرژەوەندی نەتەوەیی کورد بەگشتیو لەو بەشەی کوردستاندا بەتایبەتی. هەروەها پێویستە ئەوەش بزانین کە گرینگترینپیلانی نەیارانی کورد ئەوەیە کە ئەوکۆدەنگیە پێک نەیەت وئەوەندەش کە هەیەتێکیبدات. بە مانایەکی تر بە بێ کۆدەنگی هەر باس وخواستێک سەبارەت بە بەرگری لەبەرژەوەندی نەتەوەی، جگە لە پرۆپاگەندەی حیزبی هیچی تر نیە وهیچ رۆڵێکی نابێت.
دووهەم: کورددەبێت ستراتژییەکی سیاسی ونیزامی، سەربەخۆ بۆ خۆی دیاری بکات. ئەو ستراتژییە،نەقشەرێگای کوردبێت بۆ رزگاری لەم هەلومەرجە هەستیارە. دابینکردنی ستراتیژییەکیگونجاو وکۆدەنگی لایەنەکان، بەرپرسایەتی دەخاتە ئەستۆی هەموو حیزب ورێکخراوو تاکێکیکورد لە هەر کوێ بێت. خاڵی سەرەکی ئەو ستراتیژییە پێویستە دووری گرتن لە ئەجەندایداعش و شیعە بێت و گەراندنەوەی سەروەری تەواو بۆ کورد لە سەر نیشتیمانی خۆی.
سێهەم: لەهەمووکاتێک زیاتر کورد پێویستی بە لەشکەرینەتەوەیی کوردە نەک میلیشیای حیزبی. دەبێت بە زووترین‌کات هەوڵبدرێت ئەو لەشکرەرێک بخرێت. لە ژێر فەرمانێکی بێ‌ئەملاو ئەولای گشتیدابێت. هەتا ئیمکان‌هەیە بەمودیرنترین ئامرازی شەر پر چەک بکرێت. لەهەموو ئیمکاناتێک بۆ فێربوونی زانستیبەرگری وململانێ کەڵک وەربگیردرێت. گەندەڵی ناوریزەکان وەلابندرێت. وەزعی ژیانوخۆشگوزەرانی هێزی چەکداروعایلەیان بە باشترین شێوازی مومکن دابین بکرێت. دەبێتدڵنیابین کە بەبێ هێزێکی رێکخراوی وەها، بە بێ ئامرازی مودێرنی ئەمرۆیی شەر، بە بێفەرماندەی گشتی ، بە بێ نەقشە و بەرنامەی رێک و پێک، بە بێ رازیبوون و دڵخۆش بوونیهێزی چەکدار، ئیمکانی بەرگری لە نیشتیمان خەیاڵە.
چوارەم: دەبێت کۆمەلگای کوردی بە هەموو پێکهاتەکانییەوەئامادەی پشتیوانی لە سترتیژی سیاسی رێبەری بن.ئەم پشتوانییە وەدی نایەت ئەگەرململانێیەکی باش لەگەل گەندەڵی وناعەدالەتی نەکرێت. خەڵکی پشتیوانی ناکەن ئەگەردڵنیا نەبن کە لە دەسەڵات وداهاتی ئەمرۆو دوارۆژی کوردستاندا خاوەن بەش نەبن.خەڵکی بروابە دروشمەکان ناکەن ئەگەر داهاتی ئەمرۆ بە شێوازی نادادپەروەرانە دابەشبکرێت، مافی ژنان وەلابنرێت، مافی مرۆڤ ورۆژنامەنوسان پێشیل بکرێت. جیاواز لەوەشدەبێت نەقشەرێگا، تا ئەوجێگا دەکرێت بکرێتە باوەری خەڵکی. خەڵکی دەبێت قانیع ببنکە رێبەری، گونجاوترین رێگای هەڵبژاردووە بۆ سەرکەوتن وسەربەرزی نەتەوەکەی وداوایانلێبکرێت کە چالاکانە لەم بەرگرییەدا بەشداربن. هەر وەها دەبێت بزانین کە دوژمنونەیارانی کورد هەموو کاتێک وهەر ئەم چرکە ساتەش لەسەر خەڵکی نارازی کاردەکەن وهانیاندەدەن.هەر کەمتەرخەمییەک لەمبارەوە کارەساتی لێدەکەوێتەوە کە دوایی چارەسەرکردنیزەحمەتە.
پێنجەم: بەکار هێنانی دیپلۆماسییەتی نەتەوەیی، گونجاووچالاک.کورد پێویستی بەوەیە کە دەسبەجێ واز لە پەیوەندیی حیزبی لەگەل دەرەوە بێنێت.پێویستە تیمێکی دیپلۆماسیەتی لێهاتوو پێک بێنێت. ئەو تیمەش دەبێت چالاکانە وبەزانیاری تەواوەوە لەگەل هەموو لایەنە پێوەندیدارەکان بکەوێتە کار. دیپلۆماسییەتیکوردی دەبێت هەموو ئەگەروتواناکان هەڵسەنگێنێت ولەهەموو دەرفەت و بەرژەوەندییەکانکەڵک وەرگرێت. دیپلۆماسییەتی کوردی دەبێ رۆڵێکی کاریگەری هەبێت لە راکێشانی سەرنجیکۆمەڵگای نێونەتەوەی بۆ ئەوەی کە، پێکەوەنانی پێکهاتەکانی عێراق جگە لە شەر وماڵوێرانیبەرهەمێکی تری نەبووە وپێداگرتن لە سەر ئەو هەڵوێستەیان وەزعەکە خراپتر دەکات.
ئەم خاڵانە گرینگترین خاڵن کە هەست دەکەم دەبێت بایەخیتەوای پێبدرێت. هیوادارم توانیبێتم بە وروژاندنی ئەم خاڵانە دەرگای دیالۆگ وباسێکلەگەل دڵسۆزان ونیشتیمانپەروەرانی کورد بکەمەوە.
