زاگرۆس پۆست
له ساڵی 1348ی هه‌تاوی به‌ملاوه رێكخراوێك پێی نایه مه‌یدانی خه‌باتی شۆڕشگێرانه‌ی كوردستانه‌وه كه دواتر به كۆمه‌ڵه ناسرا. سه‌رهه‌ڵدان و هاتنه ئارای رێكخراوی كۆمه‌ڵه، ته‌نیا بیچم گرتوو له ئیراده و حه‌ز و ئاره‌زووی تاقمێك یان گروپێك نه‌بوو، به‌ڵكوو پێویستییه‌كی مێژوویی كۆمه‌ڵگای كوردستان بوو.
پێویستییه‌ك بۆ وه‌ڵامدانه‌وه به ئاوات و ئاره‌زوه‌كانی چینێكی نوێ به ناوی چینی كرێكار و زه‌حمه‌تكێش كه له ئاكامی گۆرانكارییه‌كانی ئێران و پولاریزه بوونی كۆمه‌ڵگا سه‌ری هه‌ڵدابوو. كۆمه‌ڵه وه‌كوو رێكخراوێكی چه‌پ و سۆسیالیستی به بێ گوێدان به كۆنه‌په‌ره‌ستی و فه‌رهه‌نگی دواكه‌وتووی ئه‌و كاتی كۆمه‌ڵگای كوردستان به گوفتمانێك هاته مه‌یدان كه تا ئه‌و كات له بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی گه‌لی كوردا بوونیان نه‌بوو.
كۆمه‌ڵه په‌یامهێنه‌ری نوێگه‌ری و فه‌رهه‌نگی پێشكه‌وتوو و ئازادیخوازانه و به‌رابه‌ریخوازانه و پلورالیزمی سیاسی بوو. هه‌ر ئه‌م تایبه‌تمه‌ندییه بووه هۆی ئه‌وه كه له ماوه‌یه‌كی كورته‌دا به هه‌زاران كوڕ و كچی لاوی خوێن گه‌رم و تینوی رزگاری رویان له ریزه‌كانی كۆمه‌ڵه كردو ئاوات وئاره‌زوه‌كانی خۆیان به كۆمه‌ڵه‌وه گرێ دا. كۆمه‌ڵه بوو به نوێنه‌ری چینی خوێنده‌وار و پێشكه‌وتووی كوردستان. كۆمه‌ڵه بوو به مه‌كته‌بێك بۆ ئه‌وه‌ی شێوازی ژیانی پیشكه‌ووتوانه و سه‌رده‌میانه بباته ناو خه‌ڵكه‌وه. به شاهدی خه‌ڵكی كوردستان له‌و ناوچانه كه كۆمه‌ڵه ده‌وری هه‌بوو شێوازی ژیانی خه‌ڵك له‌و ناوچه جیاوازه.
شێوازی هه‌ڵسووكه‌وتی ته‌یفی كۆمه‌ڵه له مه‌ڕ پرسی ژنان، منداڵان، ژینگه و …. فه‌رهه‌نگێكی له كۆمه‌ڵگای كوردستان جێ خست كه بۆ هه‌تا هه‌تاییه به كه‌س ناسڕدرێته‌وه. كۆمه‌ڵه سه‌ره‌ڕای ئه‌وه رێكخراوێك بووكه مێژوویه‌كی دور و درێژی نه‌بوو، به‌ڵام هه‌ر زوو له ماهیه‌تی كۆماری ئیسلامی تێگه‌یشت و له وشیاركردنه‌وه‌ی خه‌ڵكی كوردستاندا ده‌ور و نه خه‌شێكی كاریگه‌ر و پوزه‌تیڤی هه‌بوو.
كۆمه‌ڵه بوو به هۆكاری ده‌وڵه‌مه‌ند بوون و بردنه سه‌ره‌وه‌ی ئاستی خه‌باتی رزگاریخوازانه و ره‌وای گه‌لی كورد بۆ ده‌ستپڕاگه‌یشتن به مافی دیاریكردنی چاره‌نووس. كۆمه‌ڵه له ماوه‌یه‌كی كورتدا بوو به‌و هێزه كه ئیتر بۆ كه‌س قابلی له ناوچوون نه‌بوو، چونكه چینی كرێكار و زه‌حمه‌تكێش بۆ كه‌س قابلی له ناوچوون نییه.
ئه‌م هه‌موو تایبه‌تمه‌ندییه بوونه هۆی ئه‌وه كه به هه‌زاران خه‌ڵك روو له كۆمه‌ڵه بكه‌ن و به هه‌زاران مرۆڤی فیداكار له ریزه‌كانی كۆمه‌ڵه‌دا گیانیان به‌خت كرد.
كۆمه‌ڵه به‌و هه‌موو شانازی و ده‌سكه‌وتانه كه به قیمه‌تی گیانبه‌ختكردنی هه‌زاران تێكۆشه‌ر و زیندان و ئه‌شكه‌نجه و ماڵوێرانی و ئاواره‌یی هه‌زاران كه‌س و بنه‌ماڵه به ده‌ست هاتوون، له چه‌ند ساڵی رابردوودا تووشی قه‌یرانی گه‌وره هاتووه و ئه‌م قه‌یرانه‌ش بۆەته هۆی چه‌ندین جیابونه‌وه و دابڕان له كۆمه‌ڵه‌دا.
له‌ت له‌ت بوونی كۆمه‌ڵه و بێ هیوایی ته‌یفی كۆمه‌ڵه و دابڕانی كه‌سه‌كان له كۆمه‌ڵه هه‌رچی زیاتر كۆمه‌ڵگای كوردستان و بنه‌ماڵه‌ی ئازیزی گیانبه‌ختكردوانی توشی بێ هیوایی و سه‌رلێشێوان كردووه. ئه‌م سه‌رلێشواوییه ته‌نیا ته‌یفی كۆمه‌ڵه‌ی نه‌گرتۆته‌وه. ئێستا به هه‌زاران لاوی پێگه‌یشتوو و تێگه‌یشتووی خوێندكار هاتونه‌ته مه‌یدانی خه‌باتی سیاسی و فه‌رهه‌نگی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه كه پێویسته كۆمه‌ڵه‌یه‌كی یه‌كگرتوو و به هێز، كۆمه‌ڵه‌یه‌ك چه‌پ و سۆسیالیست كه خه‌بات له پێناو رزگاری گه‌لی كورددا به ئه‌ركی خۆی ده‌زانێت، له ده‌وری خۆی كۆیان بكاته‌وه.
بوونی چه‌ند كۆمه‌ڵه واته نه‌بوونی كۆمه‌ڵه. تۆ باسی كۆمه‌ڵه ده‌كه‌یت خێرا لێت ده‌پرسن كام كۆمه‌ڵه. كامتان كۆمه‌ڵه‌ن. بوونی چه‌ند كۆمه‌ڵه به رێبازی جۆراجۆر ناتوانێ هیچ ده‌سكه‌وتێكی بۆ كۆمه‌ڵه هه‌بێت. بوونی لایه‌نێك به ناوی كۆمه‌ڵه كه كه‌مترین بایه‌خ به مافی نه‌ته‌وایه‌تی گه‌لی كورد ده‌دات، بوونی لایه‌نێك به ناوی كۆمه‌ڵه كه په‌نا ده‌باته به‌ر ده‌یان رێگا بۆ ئه‌وه‌ی بیر و باوه‌ڕه سۆسیالیستییه‌كانی بسرێته‌وه، ئه‌ویش نه‌ك به پێی پێویستی كۆمه‌ڵگا به‌ڵكو هۆكاری دیكه‌ی هه‌یه، بوونی لایه‌نێك كه هێشتا سنوربه‌ندی سیاسیی له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌كه‌ی دیكه نه‌كردوه، بوونی لایه‌نێك به ناوی كۆمه‌ڵه كه هێشتا له‌باری سیاسییه‌وه خۆی ساغ نه‌كردۆته‌وه و …. كۆمه‌ڵگای كوردستان به گشتی و ته‌یفی كۆمه‌ڵه‌ی له دۆخێكی سه‌رلێشێواویدا رۆكردوه.
هه‌ركام له‌م لایه‌نانه ده‌بێ ئه‌وه بزانن كه هیچ كامیان به ته‌نیا نوێنه‌ری كۆمه‌ڵه نییه و هه‌ركام له‌و لایه‌نانه، به‌شێك له بنه‌ماڵه‌ی كۆمه‌ڵه‌ن. هیچ كه‌س حزبی دایك نییه و مافی ئه‌وه‌ی نییه به لایه‌نێكی دیكه بڵێت ده‌ی هه‌روا كه رۆیشتوه و هه‌رواش بگه‌ڕێته‌وه!! كه‌س مافی ئه‌وه‌ی نییه له سه‌ره‌وه چاوله لایه‌نی دیكه بكات.
جیابونه‌وه‌كانی ناو كۆمه‌ڵه كۆمه‌ڵێك هۆكاری هه‌یه كه ده‌توانین ئاماژه به هۆكاری سیاسی و رێكخراوه‌یی و پله و پایه‌ی تاكه‌كه‌سی بكه‌ین. شایانی ئاماژه پێكردنه كه گۆرانكارییه جیهانی و ناوچه‌یی و ناوخۆییه‌كانی كاریگه‌ری راسته‌وخۆیان له سه‌ر جیابونه‌وه‌كانی ناو كۆمه‌ڵه هه‌بوه. هه‌مووان ئاگادارین كه هه‌ركام له‌م هۆكارانه رێگرن بۆ ئه‌وه‌ی لایه‌نه‌كانی كۆمه‌ڵه ناتوانن له‌گه‌ڵ یه‌كتر دانیشن و كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكه‌ن. له‌م ناوه‌شدا هه‌ندێ كه‌س له سایه‌ی ئه‌م دابڕانانه‌دا گه‌یشتوون به نان و نه‌وایه‌ك و به هه‌موو شێوه‌یه‌ك هه‌وڵ ئه‌ده‌ن كه یه‌كگرتنه‌وه‌یه‌ك نه‌یه‌ته ئاراوه.
به له‌به‌رچاو گرتنی هه‌موو ئه‌و راستیانه كه له سه‌ره‌وه باسكران، ئێمه وه‌كوو گروپی كاركردن بۆیه‌كگرتنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵه وه‌كوو زۆرینه‌ی هه‌ره زۆری دڵسۆزانی كۆمه‌ڵه به‌و قه‌ناعه‌ته گه‌یشتووین رێگای ده‌ربازبوونی كۆمه‌ڵه له‌م قه‌یرانه (كۆمه‌ڵه‌یه‌ك كه بووبه سه‌رچاوه‌یه‌ك هه‌مووان لێوه‌ی فێر بوون و خۆی توشی سه‌رلێشوان هاتوه) یه‌كگرتنه‌وه و زاڵ بوونه به سه‌ر گرفته سیاسی و رێكخراوه‌ییه‌كاندایه.
ئه‌گه‌ر كێشه‌ی سیاسی هه‌یه كه ئێمه باوه‌ڕمان وایه هه‌یه، ده‌بێ بوار بۆ دیالۆگ له نێوان لایه‌نه‌كاندا بێته ئاراوه و كۆمه‌ڵگای كوردستان لێی ئاگادار بن و له سه‌ر رێبازێكی تۆكمه ساغ ببنه‌وه. ئه‌گه‌ر گرفتی رێكخراوه‌یی هه‌یه زۆر به ئاسان ده‌كرێ چاره‌سه‌ر بكرێت و ئه‌وانه‌ی نایانه‌وێ چاره‌سه‌ر ببێت دیارە بیر له به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان ده‌كه‌نه‌وه نه‌ك كۆمه‌ڵه. ئه‌وانه‌ش كه به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان له‌م په‌رته‌وازیی و كێشانه‌دا ده‌بینه‌وه ده‌بێ بزانن ناتوانن یاری به خوێنی هه‌زاران مرۆڤی شۆڕشگێر بكه‌ن و به‌رهه‌می خه‌باتی ده‌یان ساڵ رێكخراوێك به‌ره‌و فه‌وتان به‌رن.
له كۆتاییدا گروپی كاركردن بۆ یه‌كگرتنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵه داوا له لایه‌نه‌كانی كۆمه‌ڵه ده‌كات له سه‌ر بنه‌مای بیروباوه‌ڕێكی سۆسیالیستی كه خه‌بات له پێناو رزگاری گه‌لی كورد بۆ ده‌ستپێراگه‌یشتن به مافی دیاریكردنی چاره‌نووس به ئه‌ركی خۆی ده‌زانێت، داوا له هه‌موو لایه‌نه‌كانی كۆمه‌ڵه ده‌كه‌ین كه بوار فه‌راهه‌م بكرێت بۆ دیالۆگ و دانیشتن. هه‌ر كه‌سێك له ئاستی خۆیه‌وه هه‌وڵ بدات خاڵه ناكۆكه‌كان وه‌لاوه بنێت یان لانیكه‌م كه‌م ره‌نگیان بكاته‌وه و هه‌وڵ بدات خاڵه هاوبه‌شه‌كان به هێز بكات.
داوا لە ئه‌ندامان و لایه‌نگرانی هه‌ركام له به‌شه‌كانی كۆمه‌ڵه كه ئه‌وانیش به‌م باوه‌ڕه گه‌یشتوون كه ئه‌م پرژو بڵاوییه دادمان نادات‌و هه‌روه‌ها له هه‌موو رۆشنبیران‌و سیاسه‌توانان‌و هۆنه‌رمه‌ندان‌و دۆستان‌و لایه‌نگرانی كۆمه‌ڵه‌‌و بنه‌ماڵه‌ی گیانبه‌ختكردوانی كۆمه‌ڵه ده‌كه‌ین یارمه‌تیده‌رمان بن با كۆمه‌ڵه له‌م قه‌یران‌و چه‌قبه‌ستوویه رزگار بكه‌ین.
