رشد مصرف مواد مخدر در ایران سه برابر نرخ رشد جمعیت

طبق گزارش دفتر مقابله با جرایم مواد مخدر سازمان ملل متحد که اخیرا منتشر شده ایران دارایی بیشترین معتاد به نسبت میزان جمعیت در بین کشورهای جهان است. با توجه به سانسور خبری وعدم دسرسی به اخبار واطلاعات شفاف, طبق گزارشات غیررسمی, آمار معتادین در ایران بین 2 تا 4 میلیون نفرمی باشد .

در حالی که نتایج تحقیقات روندی انجام شده در ۱۰ سال پیش نشان می دهد طی ۲۰سال گذشته نرخ رشد جمعیت ۶۳/۲درصد بوده و همزمان میزان رشد بروز سوءمصرف مواد بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت بوده است. همچنین مصرف تزریقی مواد هر سال ۳۳ درصد رشد داشته است. این در شرایطی است که حداقل ۶ میلیون نفر از خانواده های ایرانی به طور مستقیم با مقوله اعتیاد درگیر هستند. از طرفی دیگر اختلالات روانی در استان تهران طی ۱۰ سال رشد ۶۰درصدی داشته و کارشناسان از ارتباط رشد هیجان های خشم و اندوه و کاهش شادی با بروز اختلالات روانی خبر می دهند. این نتایج بیانگر لزوم توجه جدی به سلامت روان در جامعه است که ارتباط نزدیکی با شیوع انواع آسیب های اجتماعی دارد.

این آمارها نتایج تحقیقات کارشناسان و پژوهشگران حوزه آسیب های اجتماعی است که در دومین نشست سالانه موسسه علمی، اجتماعی، فرهنگی رحمان ارائه شد. این نشست روز جمعه با حضور کارشناسان در حسینیه ارشاد برگزار شد.

۳۰ سال اعتیاد در ایران

نتایج تحقیق کارشناسان نشان می دهد گرچه میزان مصرف مواد در سال های متوالی از نوسان هایی برخوردار بوده لیکن طی ۳۰ سال گذشته روند کلی رو به افزایش بوده است. بیشترین میزان افزایش در سال های ۵۶-۵۲ با میزان ۱۶۶ درصد رخ داده است، پس از آن تا سال ۶۶ به تدریج از شدت آن کاسته شده و سپس مجدداً در دوره زمانی ۷۱-۶۷ به میزان رشد ۵۹ درصد رسیده است.

طی ۲۰ سال گذشته از سال های ۷۷-۵۷ به طور متوسط میزان رشد بروز سوءمصرف مواد سالانه ۸درصد بوده یا به عبارت دیگر تقریباً هر ۱۲ سال دوبرابر شده است.مقایسه این نرخ با نرخ رشد جمعیت که طی ۲۰ سال گذشته به طور متوسط ۶۳/۲ درصد بوده، نشان می دهد میزان رشد بروز سوءمصرف مواد بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت بوده است.

همچنین نتایج این تحقیقات نشان می دهد میزان رشد مصرف تزریقی مواد در ۱۰ سال گذشته ۳۳۰ درصد و به طور متوسط در هر سال ۳۳ درصد بوده است.

با وجود دستگیری حدود۱۱ میلیون نفر مرتبط با مواد مخدر پس از انقلاب و تحمل زیان حدود۱۰ هزار میلیارد تومان (۱۳۸۴) و نیز بروز ۵/۱۵ تا ۵/۱۶ درصد تصادفات با علل اعتیاد، کماکان در کنار تورم، بیکاری و احساس عدم امنیت فردی، اعتیاد جزء چهار دغدغه نگرانی زای جمعیت ایرانی است. وجود دو میلیون نفر معتاد و درگیری مستقیم حداقل شش میلیون نفر از آحاد خانواده های ایرانی با مقوله اعتیاد و رشد ۴۲ درصدی تغییر الگوی مصرف از تریاک به مشتقات هروئین (شیشه و کراک) و سایر مواد شیمیایی صنعتی، همگی حکایت از ناموفق بودن مبارزه با اعتیاد در کشور دارد و هشدار بحران سلامت روانی اجتماعی کشور را استمرار می بخشد.

زنگ خطر: مجردهای ایرانی سالم تر از متاهلان

مطالعات جهانی نشان داده است درصد بالایی از افراد معتقدند هدف اولیه و اصلی فعالیت های دولت باید خلق شادی باشد نه ثروت. این در شرایطی است که بسیاری از کارشناسان نگران شیوع نسبتاً بالای هیجان غم و اندوه و خشم و غضب و نیز کمرنگ بودن هیجان نشاط و شادابی در فضای سیاسی، اجتماعی و گاهی مذهبی جامعه هستند و بر این باورند که احتمالاً میزان بالای دو هیجان غم و خشم و کمبود هیجان سرور، با افزایش بار اختلالات روانی و به خصوص سوءمصرف مواد در جامعه ما، بی ارتباط نیست. نتایج تحقیقات نشان می دهد اهمیت اختلالات روانی در نظام سلامت جامعه، تا حد زیادی مغفول واقع شده است. اگرچه آمار اختلالات روانی در ایران نامطلوب نیست ولی سیمای آن از نظر عوامل دموگرافیک نامتعارف است. از طرفی جامعه ایرانی، جامعه ای هیجانی، نگران، غمگین، حرمت شکن و غیرقابل پیش بینی است که همگی از عوامل خطر بروز اختلال روانی محسوب می شوند.

نتایج این تحقیقات گویای این است که در ایران، خانواده های متاهل بنابر دلایل گوناگون از سلامت روانی مطلوب تری در مقایسه با افراد مجرد برخوردار نیستند و این موضوع جای تامل و نگرانی دارد.

همچنین سیر فزاینده آمار طلاق اعم از شهر و روستا نگران کننده است. این شرایط حکایت از وجود مشکل و احتمالاً آسیب خانواده در جامعه ما دارد و حداقل اختلال روابط بین فردی را به تصویر می کشاند. مهار نشدن بلکه رشد گرفتن سیر شیوع پدیده اعتیاد در ایران به رغم همه مقابله های جدی صورت گرفته قبل و پس از انقلاب، حکایت از ناموفق بودن اقدامات انجام شده دارد و نشان می دهد موضوع اعتیاد از مقولات مهم آسیب زای روانی اجتماعی کشور ما محسوب می شود و باید به این مقوله از دیدگاه روانپزشکی و با رفع عوامل مساعد کننده اعتیاد در جامعه بی پروا نگریست و عوامل دیگر را شناسایی و با آن برخورد علمی کرد.

کارشناسان معتقدند اگر در ابعاد پیشگیری از بروز عوامل تنش زا، در سطوح خانواده و اجتماع اقدامی اساسی و بنیادی صورت نگیرد آینده ای ناخوشایند و نامطبوع برای اجتماع ما پیش بینی می شود.

با این وجود ایجاد هرگونه تمهیداتی در رابطه با کاهش نگرانی، فضای آزاد و بانشاط، امنیت و رفاه اجتماعی و جامعه برخوردار از حقوق و کرامت انسانی و قابل پیش بینی، در راستای سطح اولیه پیشگیری سلامت روان محسوب می شود.

 

رشد ۶۰ درصدی اختلالات روانی در استان تهران طی ۱۰ سال

نتایج پژوهش های دکتر احمد علی نوربالا استاد گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران که در سال گذشته صورت گرفته، نشان می دهد شیوع اختلالات روانی نسبت به تحقیق مشابهی که ۱۰ سال قبل صورت گرفته رشد ۶۰درصدی داشته است که این تفاوت را می توان ناشی از تغییرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه دانست که جای تامل دارد. شیوع اختلالات روانی شهر تهران ۲/۳۴ درصد است که این آمار به تفکیک جنسیت شامل ۹/۳۷ درصد زنان و ۶/۲۸ درصد مردان است. همچنین بر اساس نتایج این تحقیق میزان شیوع اختلالات بین متاهلین ۶/۳۲درصد و مجردین ۶/۳۰درصد و افراد مطلقه و بیوه ۲/۴۷درصد را شامل می شوند. این در حالی است که در سال ۱۳۸۰شیوع اختلالات روانی استان تهران

۲۹/۱۴درصد بوده است.

بر اساس اساسنامه بهداشت جهانی «سلامت» حالت بهینه سلامت جسمی، روانی و اجتماعی تعریف می شود. این عوامل اجتماعی دربرگیرنده عوامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است. این آمارها در شرایطی است که هر جامعه ای به تناسب مسائل و تنگناهای دوران گذار خویش با گونه های مختلفی از آسیب پذیری های اجتماعی روبه رو است اما جامعه ما به دلیل شتاب و درهم تنیدگی تغییرات گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی با صورت های خاص و گسترده ای از مشکلات و مسائل اجتماعی مواجه است. از سویی آسیب ها و بحران های اخلاقی در قالب زوال و تخریب سرمایه های اجتماعی بروز یافته و تضعیف بنیان خانواده، فرار مغزها، گسترش فرهنگ ریا، چاپلوسی و دروغ و فساد و ناکارآمدی نظام اداری، بی اعتمادی و ناامیدی نسبت به آینده را به عنوان تهدیدهایی جدی در جامعه برجسته ساخته است. از سوی دیگر مسائل حادی نظیر فقر، اعتیاد، بیکاری، فحشا، سرقت، خشونت، جرم و جنایت، طلاق، حاشیه نشینی و تراکم انحرافات اجتماعی سلامت جامعه را تهدید می کند. این آسیب ها موجب از بین رفتن فرصت ها و ظرفیت ها و توانایی های فراوان فردی و اجتماعی در ایران شده است. در این زمینه موسسات غیردولتی می توانند نقش موثری در شناخت، تجزیه و تحلیل و پیشگیری بسیاری از آسیب های اجتماعی داشته باشند. موسسه رحمان یکی از نهادهای غیردولتی و غیرانتفاعی است که با رویکردی علمی برای پیشگیری، کاهش و کنترل آسیب های اجتماعی ایران تلاش می کند و با انجام مطالعات و پژوهش ها و کاربردی کردن نتایج تحقیقات و ارائه مشورت ها و راهکارها سعی در اجرای اهدافی همچون کمک به ارتقای اخلاق در جامعه، کمک به گسترش عدالت و سرمایه اجتماعی، ایجاد و تقویت شبکه های اجتماعی، کاهش آسیب ها و سلامت سازی محیط اجتماعی و مبارزه با فقر و محرومیت، تبعیض و بی عدالتی دارد.

مریم بابایی، سرمایه