زاگرۆس پۆست
ساڵانە زیاتر لە هەزار كەس لە ئێران بە هۆی رووداوەكانی كار و لەبەرچاو نەگرتنی ستاندارەكان لە كاتی كاركردندا گیانیان لە دەست دەدەن.
بە پێی راپۆرتی هەواڵنێرییە حكومەتییەكانی ئێران، بە شێوی نێونجی ساڵانە زیاتر لە هەزار كەس لە ئێراندا بە هۆی نەبوونی ئەمنیەت لە كاتی كردندا و لەبەرچاو نەگرتنی ستانداردەكانی كار گیانیان لە دەست دەدەن.
جێگری پەیوەندییەكانی كار لە وەزارەتی تەعاوون، كار و خۆش بژێوی كۆمەڵایەتی لەو بارەیەوە رایگەیاند، زیاتر لە شەش بەرابەری ئامارەی گیان لە دەستدانی كرێكاران كە بە هۆی رووداوی فیزیكی روو دەدات، بە هۆی نەخۆشییەكانی كار گیانیان لە دەست دەدەن.
ئەو بەرپرسە حكومەتییە لە درێژەدا رایگەیاند، زیاتر 40% گیانلەدەستدانی كرێكاران بە هۆی رووداوی كار لە بەشی پیشەیی بیناكان روو دەدات.
بەپێی ئەوەیكە نرخی بەهرەوەریی هێزی كار لە ئێراندا بە شێوەی نێونجی یەك لەسەر چواری نرخی بەهرەوەریی هێزی كاری جیهانییە، ساڵانە 10 هەزار میلیارد تمەن بە هۆی گیان لە دەستدانی هێزی كار زیان بەو وڵاتە دەگات، ئەوەش لە كاتێكدایە كە بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی ئێران هیچ هەنگاوێك بۆ چارەسەری ئەو كێشەیە هەڵناگرن.
بەپێی رایگەیاندراوی رێكخراوی نێودەوڵەتیی كار، گیان لە دەستدانی هەر كەسێك بە هۆی رووداو بە شێوەی راستەوخۆ یەك میلیارد تمەن زیان بە ئابووری ئەو وڵاتە دەگەێنێت و هەروەها لەو راپۆرتەدا هاتووە كە بە شێوەی نێونجی 4% هەتا 5ی بەرهەمی نەپاڵێوراوی نێوخۆیی تێچووی رووداوكانی كار دەكرێت كە بەپێی ئەوە ئامارە ساڵانە زیاتر لە 30 هەزار میلیارد تمەن لە ئێران تێچووی رووداوەكانی كار دەكرێت.
لە ئێراندا بە هۆی نەبوونی یاسای كار و داكۆكی لە مافی كرێكار، ئەگەر بۆ هەر یەكەیەكی بەرهەمهێنەر و سینفی ستانداردەكانی كار و بێهداشت و ئەیمەنی كار دابین بكرێت ٦ ساڵی پێویستە كە لە كاتی ئێستادا و بەهۆی قەیرانی ئابووری ئەو ڵاتە و نەبوونی بەڕێوەبەری و بەرنامەی كار،جێبەجێ نابێت و گیان لە دەستدانی كرێكاران بە هۆی كەمتەرخەمیی بەرپرسانی كار بە “قەتڵی ئەنقەست” (قتل شبە عمد) ئەژمار دەكرێت.
لەو پەیوەندییەدا، پزیشكی یاسایی ئێران ساڵی رابردوو بڵاوی كردەوە، لە سەرەتای ساڵی ١٣٨٣ هەتا كۆتایی ساڵی ١٣٩٢ی هەتاوی، ١٢ هەزار ٤٣٧ كەس بەهۆی رووداوی كارەوە گیانیان لە دەست داوە بەگوێرەی ئاماری ئەو رێكخراوە زیاترین رێژەی مەرگی كرێكاران لە ساڵی ١٣٩٢ بووە.
بە پشت‌بەستن بە ئاماری پزیشكی یاسایی، رووداوكانی كار لە ماوەی ٩ مانگی سەرەتای ئەمساڵدا گیانی یەك هەزار و ٥٠٦ كرێكاری ئەستاندووە.
رەوتی هەڵكشانی مردن بە هۆی رووداوەكانی كار لە ماوەی ساڵی رابردوودا و بەرزبوونەوەی ئەو ئامارە لە ٦٩٧ كەس لە ساڵی ١٣٨٣ی هەتاویدا بۆ یەك هەزار و ٥٠٦ كرێكار لە ساڵی ١٣٩٣ی هەتاویدا، دەرخەری دۆخی خراپ و نائەمنی كارگە و كارخانەكان و دابین نەكردنی ئیمەنی پێویست لەلایەن خاوەنكارەكانەوەیە.
چالاكانی كرێكاریی ئێران بەردەوام لە دۆخی نالەباری ئیمەنی كار لەو وڵاتەدا رەخنەیان گرتووە و ئەو رەخنانە لە ماوەی یەك ساڵی رابردوودا بەرز بووەتەوە.
“مەرگی بێدەنگی كرێكاران” (مرگ خاموش كارگران) چەمكێكە كە لە نێوان چالاكانی مافی كرێكاری ئێران لە پەیوەندی لەگەڵ مردنی سەدان كرێكار لە ساڵدا بە هۆی رووداوەكانی كاتی كاركردن، كەڵكی لێوەر دەگیرێت.
