زاگرۆس پۆست
احسان فتاحي روزنامه نگار وفعال حقوق بشر
درابتداي كلام ميتوان گفت کودتای نافرجام ۲۰۱۶ ترکیه نام کودتایی است که در آن بنا برگفتهٔ نخست وزير تركيه بخشی از ارتش تركيه در تاریخ ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ – ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۶تلاش کردند تا حکومت را در دست بگیرند. جت‌های جنگی در آسمان إستانبول و آنكارا پرواز کردند و ارتش پل‌های بسفر و سلطان محمدفاتح در استانبول را بوسیله تانک و سربازها مسدود کرد، بسیاری خطوط تلفن قطع بودند. حکومت ترکیه برای مبارزه با کودتاگران از پليس درخواست کمک کرده بود.
بیانیه‌ای با عنوان نيروهاي مسلح از تلويزيون دولتي پخش شد با این مضمون که ارتش برای حفظ دموكراسي و حقوق بشر درتركيه، اداره امور را در دست گرفته است.
در این اطلاعیه ارتش تأکید کرد که روابط خارجی آنکارا با کشورهای دیگر به قوت خود باقی است و حاكميت قانون در کشور در اولویت قرار دارد.
برخی منابع داخلی ادعا کردند این کودتا توسط نیروهای وابسته به فتح الله گولن انجام گرفته است در حالی که وی در پیامی کودتا را محکوم کرد و گفت که کودتا کار اردوغان است.
رسانه‌های ترکیه گفته بودند كه اردوغان در مکانی امن تحت محافظت است و به زودی یک نطق تلویزیونی خواهد داشت. دفتر رجب طیب اردوغان از ذکر محل نگهداری او خودداری کرد. گزارش‌ها حاکی از قطع خطوط تلفن در سه کلانشهر استانبول ،آنكارا و ازمير بود. ضمنی که هليكوپتر هاي كبري بر فراز ستاد فرماندهی ارتش در آنکارا درحال پرواز بود.
حزب عدالت وتوسعه از هواداران خود خواست برای حمایت از دولت اردوغان به خیابانها بریزند.
وسرانجام در پی شکست کودتا در ترکیه اردوغان و حزبش با توسل به نیروهای امنیتی وفادار به خود و دستجات مسلح اسلامی تحت فرمان شان، با شتابی که دلالت بر شناسایی و برنامه ریزی قبلی دارد، اقدام به پاکسازی و دستگیری بیش از 60 هزار نفر در ارتش و نیروهای امنیتی و دستگاه قضایی و ادارات دولتی نموده و هر روز ابعاد وسیعتری به خود میگیرد.
همانطور که انتظار میرفت دانشگاهها ومراکزآموزشی و دانشجویان و اساتید دانشگاهها هم مورد هجوم قرار گرفته و 15000 هزار نفر اخراج شدند. و سفر استادان و آکادمیستهای دانشگاهها ترکیه به خارج ممنوع شده است.
آخرین آمار تسوبه حساب اردوغان
۲۷۴۵ حقوقدان و کارمد قوه قضائیه منجمله ۱۴۸۱ قاضی برکنار شدند
۷۸۹۹ مامور پلیس برکنار شدند، که حدود ۱۰۰۰ نفر از آنها در بازداشت بسر می‌برند
۶۱۴ ژاندارم برکنار شدند
۲۴۶ کارمند وزارت کشور برکنار شدند
۱۸ عضو گارد ساحلی دستگیر شدند
۶۳۱۹ نظامی بازداشت شدند که ۱۰۳ نفر از آنها ژنرال و دریادار هستند
۲۶۲ قاضی و دادستان نظامی برکنار شدند
۱۵۷۷ رئیس دانشگاه و دانشکده مجبور به استعفاء شدند
۱۵۰۰ کارمند و مدیر وزارت مالیه برکنار شدند
۴۹۲ روحانی و مبلغ مذهبی برکنار شدند
۳۹۳ کارمند و مدیر وزارت خانواده و بهزیستی برکنار شدند
۲۵۷ نفر از کارمندان و مدیران نهاد ریاست جمهوری برکنار شدند
۲۴۵ نفر از کارمندان و مدبران وزارد ورزش و جوانان برکنار شدند
۲۱۰۰۰ معلم ممنوع التدریس شدند
۱۵۲۰۰ آموزگار، کارمند و مدیر بخش آموزش دولتی برکنار شدند
۱۰۰ مامور و مقام امنیتی برکنار شدند
۴۷ فرماندار و استاندار برکنار شدند
۲۴ رادیو و تلویزیون مجوزشان باطل شد
۹۳۲۲ روزنامه نگار تحت نظر قرار گرفتند
کلیه استادان دانشگاه، نظامیان و کارمندان دولت ممنوع الخروج شدند
خبرگزاری آناتولی روز شنبه دوم مرداد خبر داد که به دستور رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه، ۱۰۴۳ مدرسه خصوصی، ۱۲۲۹ بنیاد خیریه، ۱۹ اتحادیه کارگری، ۱۵ دانشگاه و ۳۵ مؤسسه پزشکی در ترکیه تعطیل می‌شوند.
تمامی این نهادها از سوی دولت اردوغان متهم شده‌اند که با فتح‌الله گولن، رقیب سیاسی آقای اردوغان که در آمریکا به‌سر می‌برد، «در ارتباط بوده‌اند.»
روز شنبه همچنین خبر رسید که به دستور اردوغان، نیروهای دولت او از این پس مجازند افراد مظنون را تا ۳۰ روز بدون تفهیم اتهام در بازداشت نگه دارند.
وهمانطور كه قبلا گفته شده بود درباره کودتای نافرجام در ترکیه 6 نکته را می توان یادآور شد:
1- با فروپاشی اتحاد شوروی در آغاز دهه 90 میلادی و با نظریه «پایان تاریخ» فرانسیس فوکویاما این گمان درگرفته بود که دوران تحولات کلاسیک مانند انقلاب‌های سنتی و کودتاهای نظامی به سر آمده و دوران جدیدی آغاز شده که چه بسا جنگ به شیوه گذشته را نیز منسوخ کرده باشد.
تحولات 26 سال اخیر اما نشان داده که نه عصر انقلابات کلاسیک به پایان رسیده و نه کودتاهای کلاسیک. کما این که در مصر هم شاهد یک انقلاب به شیوه گذشته بودیم و هم یک کودتا .
اولی حُسنی مبارک را کنار زد و دومی محمد مُرسی را. چندان که در ترکیه هم در سال 2016 کودتا رخ می دهد. تفاوت جدی در دنیای مدرن با پیش از عصر انفجار اطلاعات اما این است که کودتاچیان نمی‌توانند از گردش آزاد اطلاعات جلوگیری کنند و حالا تصرف مراکز رادیو و تلویزیون کار را تمام نمی کند کما این که دیشب ارتش ترکیه تلویزیون دولتی را تصرف کرد اما اردوغان از طریق یک شبکه خصوصی و با موبایل به مردم پیام داد و آنان را به حضور در خیابان ها و مخالفت با کودتا تهییج و ترغیب کرد.
2- کودتا را ارتش سامان داد اما نیروی ضد کودتا و ابزار مقابله و مقاومت دولت، پلیس بود. این اتفاق بار دیگر نشان داد که همه دولت‌ها به حمایت و در کنترل داشتن پلیس نیاز دارند. در روز واقعه بدترین خطر و تهدید این است که پلیس هم در کنار ارتش قرار گیرد.
3- طی چند سال اخیر و خصوصا پس از شروع بحران در سوریه، قطر به مهم‌ترین متحد ترکیه در منطقه تبدیل شده است. به همین خاطر شبکه «الجزیره» با تمام قدرت علیه کودتا و به نفع اردوغان وارد عمل شد و کنترل تلویزیون دولتی توسط ارتش را جبران و عملا خنثی کرد.
4- هر چند آقای اردوغان می‌کوشد این کودتا را مانند سال 1980 و در تقابل نظامیان با دموکراسی ترسیم کند اما همین که اذعان می‌کند کودتا از پنسیلوانیا آب می‌خورد اذعان به نقش فتح الله گولن است. تناقض قضیه در این است که گولن نه نظامی است نه سکولار.
محمد فتح الله گولن در ترکیه مدرس علوم اخلاقی و الهیات بوده و حال در تبعیدی خود ساخته در آمریکا زندگی می‌کند. او مدعی قرائتی از اسلام است که آن را «اسلام آناتولیایی» می‌نامند و مبتنی بر آموزه های یک عالم اسلامی است به نام «سعید نورسی».
گولن معتقد به گفت و گو بین ادیان الهی است و برای فتح باب چنین گفت و گوهایی با واتیکان و رهبران یهود پیش‌گام شده است .شاگردان و پیروان او حجاب به سر دارند هر چند به روسری بسنده میکنند و چهره ای محافظه کار به حساب می‌آید.
5- نفع ایران در چیست؟ نویسنده بر این باور است که شکست کودتا در عین تلنگر به اردوغان به نفع ایران است.
درست است که تهران و آنکارا بر سر دمشق اختلاف دارند اما در غیاب اردوغان یا نظامیان سکولار بر سر کار می آمدند که به خاطر روابط نزدیک تر با آمریکا و سعودی تهدیدی به حساب می آمدند یا گولن از پنسیلوانیا به آنکارا می آمد. هم او که مخالفت خود با شیعیان را پنهان نساخته است.
حال آن که اردوغان اگر چه شیعه نیست و با علوی های سوریه مشکل دارد و خواهان سرنگونی اسد است و از حامیان اخوان المسلمین به شمار است اما مواضع ضد شیعی نمی گیرد. با این حال کم نیستند کسانی که بر این باورند او به خاطر نوع رفتار در قبال داعش به تلنگر یا گوش مالی نیاز داشت.
ضمن این که هر چه منطقه با ثبات تر باشد به نفع ایران است و آشوب و شورش در کشور همسایه به نفع ایران نیست. اردوغان بعد از کودتا البته ناگزیر از تغییر راهبرد در قبال سوریه و نزدیکی بیشتر به ایران خواهد بود و این نیز به نفع تهران است.
6- وقوع کودتا در ترکیه بار دیگر این فرضیه را تأیید می کند که اردوغان از بیم دخالت نظامیان می کوشیده آنان را سرگرم موضوعاتی مانند تنش با روسیه یا درگیری با کردها یا موضوع سوریه کند تا فیل شان یاد هندوستان نکند. اما مگر سودای هندوستان از سر فیل می افتد؟
در همه حال باید از دموکراسی حمایت کرد. کودتای نظامیان آرمان های دموکراسی را بر باد می دهد.
اردوغان و دولت “آ ک پ” اعلان کرده اند اقدامات بسیار و جدیدی در دستور دارند. از جمله تجدید مجازات اعدام در قانون قضایی ترکیه.
بی شک اگر احزاب اپوزسیون در پارلمان ترکیه به موقع سیاست محکومیت کودتا را در پیش نمیگرفتند و در بیانیه پارلمان از دولت حزب عدالت و توسعه پشتیبانی نمیکردند، سرنوشتی بهتر از پرسنل ارتش در انتظار نداشتند.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی و یوهانس هان، کمیسر اتحادیه اروپا، از تحولات در ترکیه از جمله اعلام وضعیت فوق‌العاده ابراز نگرانی کرده و اقدامات دولت علیه نهادهای آموزشی و رسانه‌ها پس از کودتای نافرجام را «غیرقابل قبول» نامیده‌اند.
در همین زمینه، فرانک-والتر اشتاین‌مایر، وزیر خارجه آلمان، نیز از ترکیه خواسته است تا ضمن محدود کردن زمان وضعیت فوق‌العاده، در اسرع وقت به آن خاتمه دهد.
نهادهای بین المللی مدافع حقوق بشر نیز به شدت از اقدامات دولت ترکیه در واکنش به کودتای نافرجام انتقاد کرده‌اند.
احزاب اپوزسیون در پارلمان ترکیه و از جمله حزب دمکراتیک خلق ها “بد” را از میان “بد و بدتر ” انتخاب کردند.
رهبری “پ ک ک” روز بعد از کودتا اعلام کرد تلاش برای کودتا و درگیریهای متعاقب آن درگیری در صفوف حاکمیت است و از مردم و نیروهای دمکراتیک خواست وارد این جدال نشوند.
اردوغان و حزب عدالت و توسعه با بسیج دستجات اسلامی و فاشیست و در میدان نگه داشتن شان طی هفته گذشته توده های مردم منزجر از دولت اسلامی حزب عدالت و توسعه را وادار به انتظار و خانه نشینی کرده اند.
در هفته گذشته مردم کردستان شاهد بوده اند ژنرال های و افسران ارتش ترکیه که مدال های قهرمانی از اردوغان دریافت میکردند و به خاطر کشتار و قتل عام در شهرهای “جزیر” و” سور” و” گه ور”…. و ویرانی این شهرها بعنوان قهرمانان ملی ستایش می شدند، چگونه با گوش بریده و کت خورده وخوار و ذلیل در برابر دوربین تلویزیون ردیف شدند.
نمیتوان کتمان کرد سرکوب و دستگیری این جنایتکاران به دست همکاران و برادران اسلامی شان در حکومت ودیدن این صحنه ها برای مردم زجر کشیده “جزیر” و” سور” و” گه ور” و……. تسکینی هر چند کوچک است.
سرکوب جنبش قدرتمند و آزادیخواهانه مردم کردستان هیچگاه از سرکوب جنبش سراسری و آزادیخواهانه در ترکیه و نیروهای چپ و سکولار جدا نبوده است .
منصور علوي گفته بود كه درپی چندین کوتای خونین در ترکیه طی 50 سال گذشته در حقیقت سرکوب شدید و بیرحمانه جنبش حق طلبانه مردم کردستان رکن مهم و اصلی سیاست سرکوب دولتهای وقت بوده است. این کودتا شکست خورد ولی اردوغان و دولت اسلامی اش به این سیاست مشترک کودتا گران وفادار خواهند ماند.
همان شب اول کودتا حملاتی به دفاتر “ه د پ ” در چند شهر سازماندهی شد. در روزهای گذشته با مطرح شدن تجدید حکم اعدام در ترکیه از طرف اردوغان، دستجات فاشیست و اسلامی از مجازات اوجلان پس 17 سال اسارت در جزیره امرالی دم میزنند. حتی شایعاتی را دامن میزنند که گویا کودتا گران نقشه اعدام اوجلان در امرالی و دستگیری و قتل عام تمامی نمایندگان حزب دمکراتیک خلق ها را داشته اند و به این طریق جو را برای عملی کردن چنین جنایاتی آماده میکنند.
در پی دستگیری و اخراج هزاران نفراز پرسنل رده بالا و مجرب نیروی هوایی و زمینی ارتش وژاندارمری و پلیس ترکیه توازن قوای نظامی در کردستان و علیه گریلا های “پ ک ک” به هم خورده است. بخش بزرگی از این هزاران پرسنل دستگیر و برکنار شده افسران ودرجداران و سربازانی هستند که درجنگ علیه مردم کردستان و” نیروهای مدافع سویل” “ی پ س” و گریلا های “پ ک ک” نقش اصلی را بر عهده داشتند.
اردوغان و دولت اسلامی ترکیه پیش بینی میکنند “پ ک ک” از این فرصت برای تقویت موقعیت نظامی اش استفاده کند. بنابر این سازماندهی مجدد و تقویت ارتش و از سرگیری هر چه سریع تره حملات به نیروهای گریلا و بمباران مراکز “پ ک ک” را میتوان به عنوان یکی از اولویتهای اردوغان و دولت اسلامی ترکیه پیشبینی کرد.
اردوغان و دولت اسلامی ترکیه که با تصویب قانون مصونیت پرسنل نظامی دست ارتش و پلیس در جنایت و وحشیگری در کردستان کاملا باز گذاشته است، موج جدید سرکوب علیه مردم کرد را آغاز خواهد کرد با هدف بسیج و جذب هرچه بیشتر نیروهای شونیست ترک و اسلامی.
ترمیم و بازسازی ارتش و پلیس تنها به معنای به کار گیری پرسنل وفادار به اردوغان و دولت اسلامی ترکیه نخواهد بود. این فرماندهان تازه باید در میدان جنگ علیه مردم کردستان و گریلا های “پ ک ک” و با اعمال کشتار و وحشیگری بیشتر علیه خلق کرد کارایی و وفاداری شان را به اردوغان و دولت اسلامی ترکیه اثبات کنند.
تجربه ایران بعد از انقلاب را داریم که چگونه سران جمهوری اسلامی برای ترمیم ارتش از جنگ در کردستان و جنگ با عراق سود جستند.
اردوغان و دولت حزب عدالت و توسعه بر این امر واقفند که آزادی عمل ژنرال و افسران ارتش در جنگ و توطئه علیه مردم کردستان در ترکیه و سوریه زمینه عملی و امکان چنین کودتایی را برایشان فراهم کرد.
مقامات تازه ارتش برای اثبات وفاداری و بیعت با “خلیفه عثمانی” کشتار بیشتر را برنامه ریزی خواهند کرد، و بی گمان از تجربه ژنرال های دستگیرشده بهره خواهند برد. خلبانهای تازه کار ا ف 16 و هیلیکوپترهای جنگی و وفادار به رژیم ترکیه به تمرین احتیاج دارند. سرکوب علیه مردم کردستان ادامه خواهد شد وبا هدف جلب رضایت و خاطر هرچه بیشتر نیروهای شونیست و اسلامی در حمایت از اردوغان و دولت “آ ک پ”.
در بعدی دیگرمیتوان انتظار داشت با توجه به برهم خوردن توازن قوای نظامی و نا کارآمدی نیروی های ارتش و ژاندارمری، و نبود انگیزه و روحیه سربازان در جنگ با گریلا های “پ ک ک”، دولت اردوغان دوره ای دیگر از سیاست تمایل فریبکارانه به مذاکره و پروسه آشتی و سردواندن “پ ک ک” و “ه د پ ” را آغاز کند.
تجربه چند سال اخیر به جنبش پر شورمردم کردستان در ترکیه بار اثبات کرده است تنها با ضرب و اتکا به نیروی مردم به پا خواسته و حضورشان در خیابانها و میادین شهرهای آمد، جزیر، وان، ماردین، استنول و آنکارا میتوان دستگاه جنگی و سرکوبگر دولت اسلامی اردوغان را وادرار به عقبنشینی کرد و حتی مذاکره و صلح را به آنها تحمیل کرد.
مردم کرد آلترناتیوی ندارند جز تکیه به نیروی متحد و مبارزه در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی و برقراری ارتباط با جنبشهای آزادیخواه و سکولار و چپ وصلح طلب در سطح سراسری ترکیه.
مردم کردستان در ترکیه طی چند دهه مبارزه بی وقفه در برابر رژیمهای فاشیست حاکم برترکیه ودر برابر اردوغان و دولت اسلامی اش در14 سال اخیر خسارات بزرگی را متحمل شده اند و دهها هزارتن از عزیزانشان در این راه جان باخته اند.
در شرایط بعد از شکست کودتا و تحرکات افسار گسیخته و وحشیانه اردوغان و دولت اسلامی اش، مردم کردستان بار دیگر دوران سخت و با هزینه ای انسانی بالا را تجربه خواهند کرد.
دل خوش کردن به فعالیت پارلمانی در کریدورهای بمباران شده پارلمان اسلامیها و فاشیستهای حاکم بر ترکیه حتی برای خوش بین ترین شاهدان بحران دامنگیر جامعه ترکیه عبث به نظر میرسد. احزاب کرد و حزب دمکراتیک خلقها حتی برای حفظ امنیت و موجودیتشان هم، راهی ندارد جز اتکا به نیروی مردم کردستان و سایر مناطق ترکیه در میدان مبارزه علیه فاشیسم اسلامی. نباید بار دیگر بازیچه فریبکاریهای اردوغان و آشتی طلبی دروغین اش بشوند.
جنبش کردستان باید متحدین خود را در میان مردم سکولار و آزادیخواه و صلح طلب بجوید نه در کریدورهای پارلمان اسلامی ها و شونیستها.
گرد و غبار کودتا فروکش خواهد کرد.
اردوغان و دولت “آ ک پ” باید جوابگوی مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی وبیکاری و بحران عمیق دامنگیر جامعه ترکیه باشند. مردم خاموش و خانه نشین ترکیه باز به خیابانها باز خواهند گشت. جنبش هایی از نوع پارک گزی را شاهد خواهیم بود. شاهد وحشیگری و عربده کشی اوباش اسلامی و فاشیست اردوغان در برابر مردم منزجر و به پا خواسته خواهیم بود. اما تجربه زنده در منطقه و کردستان و در کانتونهای روژآوا اثبات کرده میتوان در برابر ارتجاع اسلامی ایستاد و پیروز شد.
همانطور که کوبانی و مردم قهرمانش از پشتیبانی و حمایت بین المللی مردم آزادیخواه سراسر جهان و منطقه و کردستان برخوردار شدند و درس بزرگی در تاریخ مقاومت و مبارزه را به نام خود ثبت کردند، وظیفه هر انسان آزادیخواه و شرافتمند و صلح طلبی است که با حمایت گسترده از جنبش آزادیخواهانه مردم کردستان در برابر توحش و فاشیسم اردوغان و دولت اسلامی ترکیه دردوره سخت پیش روی این جنبش در کنار مردم کردستان و ترکیه بایستند.
