زاگرۆس پۆست
جەنگ بەمانا تیۆرییەکەی مانای خانەنشینکردنی بیرکردنەوەی سیاسیی نییە. لەدوای تیۆرییەکەی بیریاری ئەڵمانی کلاوزەڤیتزەوە ئەوە دەزانین جەنگ کاتێک مەترسیدارە کە سیاسەت سنورو رێسا بۆ توندوتیژییەکەی دانەنێت، ئاراستەی سەرەتای دەستپێکردنی نەکات‌و بڕیاری کۆتاییەکەی لانەبێت. هەرکاتێکیش جەنگ بو بەکایەیەک کە سیاسەت نەیتوانی چێوەکانی بۆ دیاریبکات، جڵەو لەدەست دەدات‌و سەربەخۆیی خۆی وەردەگرێت.
جەنگ سەربەخۆیی خۆی کاتێک وەردەگرێت کە کۆنترۆڵکردنی لەدەست سیاسەتدا نەمێنێت. هەرکاتێکیش جەنگ ئەم ڕەهەندەی وەرگرت، دەبێت بە”جەنگێکی ڕەها”. بەم چەشنەش جەنگ لەوەدەردەچێت “درێژکراوەی سیاسەت بێت بەکەرەسەی تر”، وەکو کلاوزەڤیتز پێناسیدەکات، بەڵکو دەبێت بەجەنگی ڕەهاو شەڕی گشت دژ بەگشت. واتە یاساو رێسا دەدرێتە دەست هێزو چەک، جیاوازییەک لەنێوان دیلی جەنگ‌و دۆژمندا نامێنێت‌و هەمو حەرامێک لەنێوان خەڵکی مەدەنیی‌و سەربازدا هەڵدەگیردرێت، بەم چەشنەش مەسافەیەک لەنێوان ئامانجی سەربازیی‌و مەدەنییدا ناهێڵرێتەوە.
کلاوزەڤیتز جگە لەو پێناسە بەناوبانگەی بۆ جەنگ، پێناسی جەنگمان بۆ سادەتر دەکاتەوەو بە”کردەیەکی توندوتیژانە” بۆ گەیشتن بەئامانجێکی سیاسیی، لەقەڵەمیدەدات. ئەو ڕای وایە کە جەنگ کۆتاییهێنانە بەتوندوتوتیژیی لەڕێگای بەکارهێنانی توندوتیژییەوە. جەنگ لای ئەم بیرمەندە خەسڵەتێکی حەربایی هەیە، واتە وێنەی خۆی دەگۆڕێت، خۆی دەگونجێنێت لەگەڵ پێدراوە جوگرافیی‌و کۆمەڵایەتیی‌و کولتورییەکان. ئەو ڕای وایە پرنسیپی جەنگ لەڕستەیەکدا کۆدەکرێتەوە”تاوەکو من نەیارەکەم ملکەچنەکەم، دەبێت لەوە بترسم کە ئەو من ملکەچدەکات.”
بەکورتیی، بۆئەوەی بتوانرێت جەنگ کۆنترۆڵبکرێت، دەبێت لەژێر بڕیاری سیاسەتدا بێت. هەرکاتێک جەنگ درێژکراوەی سیاسەت بو بەکەرەسەی تر، مانای ئەوەیە کە ئامانجێکی سیاسیی دیاریکراو، سەرەتایەک بۆ دەستپێکردنی جەنگ‌و کۆتاییەک بۆ ئەم کردەی توندوتیژییە هەیە. بەمچەشنە جەنگ لای کلاوزەڤیتز دۆخێکی پارادۆکسە، چونکە لەڕێگای توندوتیژییەوە دەبێت بەهەڵگری پەیامی دامەزراندنەوەی ئاشتیی، چونکە براوەو دۆڕاوی تێدایە. لایەنی براوە دەتوانێت لایەنی دۆڕاو ملکەچبکات‌و ئیملای سیاسەتی کۆمەڵگای دوای جەنگی پێبکات کە لەئیمزاکردنی پەیمانێکی ئاشتییدا بەرجەستەدەبێت. لەم پەیمانەشدا رێساو مەرجەکانی خۆی بەسەر بەرەی نەیاردا دەسەپێنێت. هەرچی”جەنگی نوێ”یان “جەنگی دژ بەتیرۆر”ە دانوستاندنی تێدا نییە، چونکە جەنگێکی ڕەهایە. ئامانجی تیرۆر ملکەچکردنی بەرامبەر نییە لەکۆتایی جەنگدا، بەڵکو تێکشاندنی ڕەهای بەرامبەرە لەبەردەوامیی جەنگدا.
سەرەڕای ئەوەی مشتومڕێکی زۆر لەسەر تیۆرییەکەی ئەم جەنگناسە هەیە، کە ئێرە جێگای ڕاڤەکردنی نییە، بەڵام گەر ئەم دەستپێکە زۆر سەرەتاییەی فەلسەفەی جەنگەکەی بکەین بەدەروازەیەک بۆ خوێندنەوەی دۆخی ئێستامان‌و ئۆپەراسیۆنی کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ‌و روداوەکەی کەرکوک، دەگەینە دەرئەنجامێکی مەترسیدار، چونکە ئەوەی ئێستا رودەدات، دو رەهەندی هەیە.
رەهەندی یەکەم: ونبونی دیدگای سیاسیی
بۆئەوەی لەعێراقدا لەمێژوی جەنگ‌و سیاسەت تێبگەین، دەبێت بگەڕێینەوە بۆ پەیوەندی نێوان دەوڵەت‌و کۆمەڵگا. بۆ ئەم مەبەستەش زۆر بەکورتی بیروبۆچونی خۆم لەتێزێکدا چڕدەکەمەوە: مێژوی سیاسیی لەعێراقدا ئەو ڕاستییەی سەلماند کە نە دەوڵەت دەتوانێت جارێکی تر کۆمەڵگاو نەتەوەیەکی یەکگرتوی عێراقیی دروستبکات‌و نە کۆمەڵگا پارچەپارچەبو و ناکۆکەکەشی دەتوانێت دەوڵەتێکی مەرکەزیی هاوبەش بۆ هەمو پێکهاتەکان قبوڵبکات. پرسیارە ساکارەکە ئەوەیە: کورد دوای پرسی موسڵ دەکەوێتە کوێی ئەم هاوکێشەیە؟
بارزانی دوای نەمانی هیچ شەرعییەتێکی سیاسیی‌و یاسایی بۆ سەرۆکایەتییەکەی، بڕیاری دا تاوەکو دەوڵەت دروستنەکات، واز لەکورسی دەسەڵات نەهێنێت. بەم بڕیارە نابەرپرسانەشی گەورەترین کێشەی سیاسیی‌و قەیرانی ئابوری‌و فەوزای ئیداریی لەمێژوی وڵاتەکەیدا بەرهەمهێنا. ئێستاش پاش ملکەچکردنی بۆ فشارە سیاسییەکانی ئەمریکاو دەوڵەتە زلهێزە ناوچەیی‌و جیهانییەکان‌و پاش فشاری قەیرانە ئابوریی‌و داراییەکانی کوردستان لەناوەوە کە خۆی‌و برازاکەی بەرهەمهێنەری یەکەمی بون، بڕیاری داوە لەبری ئەو دەوڵەتەی کە پەیمانی ڕاگەیاندنی دابو، خوێنی پێشمەرگەو سەربازی عێراقی تێکەڵبکات، بۆ دروستکردنەوەی سەروەرێتیی دەوڵەتی عێراق.
تێگەیشتن لەو تێزەی کلاوزەڤیتز کە جەنگ بەبونەوەرێکی حەربائاسا لەقەڵەمدەدات، مانای ئەوە نییە کە سیاسەتیش حەربائاسایە. بنبەستی سیاسەتی کوردیی بەگشتیی‌و کێشەی سیاسەتی پارتیی بەتایبەت ئەوەیە، لەبری ئەوەی لەجەنگدا وەکو کایەیەکی حەربائاسا هەڵسوکەوتبکات، سیاسەتی کردوە بەحەربا. کاتێکیش سیاسەت حەربائاسا بو، مانای ئەوەیە کە بەپێی بەرژەوەندییە هەنوکەییەکان بەرەکانی دۆست‌و دوژمن دەگۆڕدرێت، بەپێی قەیران‌و فشارەکان ئامانجە سیاسییەکان دەستکاریدەکرێن‌و بەپێی حەزی سەرۆکیش دوژمن‌و دۆست دیاریدەکرێن. وەهمی ئیمپراتۆرییەتە سیاسییەکەی بارزانی‌و ململانێ سیزیفییەکانی هێزەکانی تر لەگەڵیدا لەسەر پرسی کورسییەکەی، دۆخێکیان بۆ کوردستان خوڵقاند کە لەباشترین حاڵەتدا گەر سەرکەوتنی سەربازییش بەدەستبهێنرێت، ئەگەری ئاشبەتاڵێکی سیاسیی لەوێنەی ٧٤ فەراهەمدەکات. هەرئەمەشە مەترسیی ئەوە دروستدەکات کە جەنگ لەکۆمەڵگای ئێمەدا کۆتایی پێنەیەت، چونکە جەنگ بۆ ئەم هێزانە درێژکراوەی سیاسەت نییە بەکەرەسەی تر، بەڵکو هاوکێشەکە هەڵگێڕاوەتەوەو سیاسەت بوە بەدرێژکراوەی جەنگی مانەوەیان لەمەرکەزی دەسەڵات. تاوەکو ئەم سیاسەتە خودئەڤینیی‌و حەربائاسایەش هەبێت، جەنگ‌و نائارامیی سیاسیی‌و کۆمەڵایەتیی بەردەوامدەبێت، چونکە بەردەوامیی جەنگ چەندە زەمانەتی بەردەوامیی تاکدەسەڵاتی‌و تاکسەرۆکایەتیی بارزانییە، هێندەش نیشاندەری نابەرپرسیارێتی‌و دەستەپاچەیی هێزەکانی ترە لەدۆزینەوەی دەریچەیەکی دیموکراسیی‌و عەقڵانی.
ئەو سەرکردەو سیاسەتمەدارانەی کە ئێستا نەخشەی جەنگ لەکوردستاندا دیاریدەکەن، هیچ دیدگایەکی ڕون‌و دەستکەوتێکی سیاسییان بۆ بڕیاری بەشداریکردنی کورد لەجەنگی موسڵ پێ نییە. جگە لەپروپاگەندەی دەنگی ناسازی دەهۆڵی دڕاوی دەوڵەت، هیچ وێناو دەستکەوتێکی سیاسیی کۆنکرێتیان بۆ گەلەکەیان ئاشکرا نەکردوە، تاوەکو بزانرێت بۆچی خوێن دەڕێژرێت‌و بەهای ئەم خوێنە چییە؟ کەی جەنگ کۆتایی دێت‌و چۆن کۆمەڵگا ئارامیی بۆ دەگەڕێتەوە؟ دوژمن‌و نەیارەکانمان کێن‌و لەسەر چ بناغەیەک دۆست‌و هاوپەیمانەکان دیاریدەکرێن؟ هتد…
هەرکەسێک دو چاوی هەبێت ڕاستییەکی مەترسیدار دەبینێت، ئەویش ئەوەیە: ئەم هێزو بەرپرسانەی هەرێم ئەم جەنگەیان کردوە بەجەنگێکی شەخسیی کە سەرکەوتنەکانی خۆیان دەیچننەوەو ژان‌و شکستەکانیشی بۆ خەڵکی مەدەنیی کوردستان دەمێنێتەوە. ساڵانێکە حوکمڕانێتییەکیان نیشانی دەرەوە دا کە نەک هەر فاشیلە لەبەڕێوەبردنی ناوەوەی وڵات، بەڵکو ناکۆکییە ناوخۆییەکانیشیان بۆ چاودێرانی بیانی بوەتە هۆکارێک کە دروستکردنی کیانی کوردی وەکو فاکتەرێک بۆ ئاڵۆزیی‌و پشێویی زیاتر لەسیستەمی ئیقلیمییدا ببینن.
هەرکەسێکیش لەناوەوە ڕەخنەیان بکات، یان بەدڵی ئەوان باسی سیاسەتو نەبەردییەکانی جەنگ‌و ستاییشی فەرماندەی جەنگ نەکات، دەکرێت بەتابوڕی پێنجەم‌و مافی قسەکردن‌و ڕوماڵکردنی ڕوداوەکانی لێدەسەنرێتەوە. بێبەریکردنی سێ دەزگای تەلەفیزیۆنی گەورەی حیزبی‌و ئەهلیی لەکوردستان بۆ ڕوماڵکردنی ئۆپەراسیۆنی موسڵ، جگە لەبەشەخسەنەکردنی جەنگ بۆ میدیاییەکانی پارتی‌و دروستکردنی سانسۆرو تەعتیمێکی میدیایی، هیچ شیکارێکی تر هەڵناگرێت. تەخوینکردنی ئەو ڕۆژنامەنوس‌و نوسەرانەی کە بیر لەدواڕۆژی وڵات دەکەنەوەو ڕەهەندە مەترسیدارەکانی ئەم سیاسەتو جەنگە نیشاندەدەن، جگە لەتیرۆری ئازادیی‌و کوشتنی بیرکردنەوە لەلایەن قەناسبەدەستەکانی سیاسەت، هیچی تر نییە. پرسیارەکە زۆر بەسادەیی ئەوەیە: کێ بێڕێزی بەرامبەر بەپێشمەرگە دەکات کە ٢٥ ساڵە دەزگاکەی نەکراوە بەهێزێکی نیشتیمانیی، بەڵکو دابەشکراوە بەسەر چەندین کایەی دەسەڵاتی لۆکاڵیی فڵان‌و فیسار حیزب‌و سەرکردە؟ کێن ئەوانەی بێڕێزیی بەرامبەر بەپێشمەرگە دەکەن؟ ئایا ئەوانەن کە موچەی ژیانی پێشمەرگەیان بۆ دابینناکرێت یان ئەوانەن کە باسی کەرامەتشکاوییان دەکەن؟ کێ بێڕێزی بەرامبەر بەئینسانی ئێمە دەکات! ئەوانەن کە بەرگریی لەمافە سەرەتاییەکانی دەکەن‌و هەمو ئەو گەندەڵییانە هەڵدەدەنەوە کە کۆمەڵگای ئێمەی شەتەک‌و هەپرون کردوە، یان ئەوانەن کە کۆمەڵگای ئێمەیان دابەشکردوە بەسەر دو نەتەوەی هەژارو دەوڵەمەند؟
رەهەندی دوهەم: شوناسی کورد لەنێوان بکەرێکی سیاسیی‌و جەنگاوەردا
بۆ تێگەیشتن لەم ڕەهەندەش دەبێت بەدوای وەڵامی ئەم پرسیارەدا بگەڕێین: ئایا کورد بکەرێکی سیاسیی ناو جەنگی دژ بەتیرۆرە، یان بکەرێکی جەنگاوەری شەڕێکی گەورەی جیۆسیاسیی‌و پاراستنی هەیمەنەو بەرژەوەندیی ئابوریی‌و ئەتنی‌و تائیفییە ناکۆکەکانە لەناوچەکەدا؟
بۆ وەڵامی ئەم پرسیارەش دەبێت هێما بۆ دو پێشهات بکەین تاوەکو وێنەکەمان زیاتر بۆ ڕونبێتەوە. پێشهاتی یەکەمیان بریتییە لەملکەچکردنی بارزانی بۆ مەرج‌و فشارەکانی ئەمریکاو شکاندنی غرورە سیاسییەکەی‌و ناردنی بۆ بەغدا کە بەشێکی بریتیبو لەبەشداریکردنی بێپێشمەرج‌و ڕاستەوخۆ لەئۆپەراسیۆنی موسڵ‌و دروستکردنی هەماهەنگیی لەنێوان لەشکری عێراقی‌و پێشمەرگە بۆ کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ پێش هەڵبژاردنی ئەمریکا. وەکو بینیمان ترۆپکی ئەم هەماهەنگییە بێ مەرجە سیاسییە گەیشتە ئاستێک کە بارزانی باس لەتێکەڵاوبونی خوێنی پێشمەرگەو سەربازی عێراقیی بکات. بەشەکەی تریشیان گفتوگۆکردن بو لەسەر میکانیزمی کۆمەککردنی سیستەمی داوەشاوی دارایی کوردستان‌و بێدەنگبون بو لەگوتاری دەوڵەت‌و تائاستی قسەکردن لەسەرئەوەی کە “کوردستان بۆ دەوڵەتی عێراق قوڵاییەکی ستراتیژیی هەیە”.
پێشهاتی دوهەمیشیان بریتییە لەبەشداریپێنەکردنی پارتی‌و بارزانی لەکۆنفرانسی “ئامادەکاری بۆ ئایندەی سیاسیی موسڵ”و حیساب بۆ نەکردنی کورد وەکو هێزێکی سیاسیی ناو هاوکێشەکانی نەخشەسازیی دوای جەنگ، کە بەسەرپەرشتیی فەڕەنساو عێراق‌و بە بەشداریی 20 وڵات بەڕێوەچو.
لەپاش ئەم پێشهاتانەو ڕوتکردنەوەی کورد لەبکەرێکی سیاسییەوە بۆ بکەرێکی جەنگاوەر، دەبێت بگەینە ئەو دەرئەنجامە مەترسیدارەی کە گەمەکەرە سەرەکییەکان هیچ مەبەستیان نییە کورد بکەن بەبکەرێکی سیاسیی بۆ پڕکردنەوەی ئەو بۆشایییە گەورەیەی کە لەدوای کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ دروستدەبێت. هەمو هێماکان ئەو ڕاستییەمان بۆدەردەخەن کە کورد وەکو زارێکی ناو گەمە گەورەکە مامەڵەی لەتەکدا دەکرێت‌و وەکو هێزێکی لۆکاڵییش لەو جەنگە ناوچەیی‌و نێودەوڵەتییەدا بەکاردەهێنرێت کە ئامانجە سیاسییەکانی گەلی کورد نایچنێتەوە، بەڵکو هێزو لایەنی تر تیایدا سودمەند دەبن. لەم سۆنگەیەشەوە یەکێک لەسیناریۆکان بریتییە لەسەرهەڵدانی ململانێیەکی ئیقلیمیی توندو دورودرێژی نێوان تورکیاو ئێران لەسەر دابەشکردنی زۆنی دەسەڵات لەقۆناغی دوای داعش. یەکێک لەئەگەرەکانی ئەم سیناریۆیەش بریتییە لەدۆزینەوەی دۆستی لۆکاڵی بۆ کردنی هەرێمی کوردستان بە بەشێک لەنوێکردنەوەی پرۆژەی ویلایەتی موسڵ‌و جێبەجێکردنی خەونە سوڵتانییەکەی ئەردۆگان لەناوچەکەو ڕازیبون بەوەی هەرێمی کوردستان یان بەشێکی ببێت بەقوبرسێکی خواروی ژێر ڕەحمەتی هەیمەنەی تورکیی. دیارە نهێنییەکی سیاسیی نوێ ئاشکرا ناکەین، کاتێک بڵێین تاکە دۆستێکی ڕاستەقینەی ئەردۆگانیش بۆ ئەجێنداکانی قۆناغی”دوای ـ داعش” لەناوچەکەدا بەپلەی یەکەم بارزانی‌و خەونە سوڵتانییەکانی هەردوکیانە لەدو ئاستی جیاواز.
کەرکوک لەناوچەی جێناکۆکەوە بۆ پایتەختی بەرگریی
هاوشان بەئۆپەراسیۆنی موسڵ، دەبێت وەڵامی ئەو پرسیارە هەنوکەییە بدەینەوەو بپرسین: ئایا ڕوداوەکەی کەرکوک دەکەوێتە کوێی ئەم هاوکێشەیەوە؟ تێزی ئەم بەشەشم بەمچەشنە چڕدەکەمەوە: ئەوەی لەکەرکوکدا ڕویدا کەوتنی شاری موسڵمان بە3Dبیردەخاتەوەو حیکایەتی شەنگالیشمان بەگوێچکەدا دەچرپێنێت.
بەبۆچونی كلاوزەڤیتز، بۆئەوەی باس لەجەنگ بكەین، دەبێت پێشبینی هەندێك ڕەهەند بكەین كە ئاراستەكانی جەنگ‌و دەرئەنجامەكانی لەدوتوێیەوە گۆڕانیان بەسەردا دێت. كلاوزەڤیتز ئەو فاكتەرانە لەژێر زاراوەی “Friktion” كە بەمانای لێكخشان “احتكاك” دێت، ناودێڕدەكات. هەمو لێكخشانێك لەپرۆسەی شەڕکردندا ڕەهەندێکی نێگەتیڤی بۆ سەر دەرئەنجامی جەنگ هەیە، چونکە بەڕای کلاوزەڤیتز پرۆسەی لێکخشان مانای كەمكردنەوەی وزەیە لەكاتی شەڕكردندا. بۆ نمونە گرفتی لۆگیستی، یان كەمیی زانیاری لەسەر دوژمن، گۆڕانی ئاوهەوا، ناوچەی سەخت، نەبونی دیسپلین‌و ناتەواوی لەڕێكخستن‌و هتد، ئەمانە هەموی بۆ كلاوزەڤیتز فاکتەری “Friktion” لێكخشانن كە جەنگ خاودەكەنەوەو دەبنە هۆكاری ئەوەی جەنگی ڕاستەقینە لەگەڵ ئەو پلانە تیۆرییەی كە لەسەر كاغەز بۆی دانراوە، دو شتی جیاواز بێت. (بڕوانە وتارەکەم بەناوی “چەمکی جەنگ لەنێوان تیۆرییەکەی کلاوزەڤیتزو سەردەمی داوەشانی دەوڵەت” لەگۆڤاری سەردەمی رەخنە، ژمارە 4، ساڵی 2006)
ئەوەی لەکەرکوکدا ڕویدا تەنها سەرهەڵدانی فاکتەری “Friktion” یان لێکخشاندن نەبو لەجەنگدا. واتە ئۆپەراسیۆنەکەی داعش لەکەرکوک بەتەنها سەرقاڵکردنی هێزەکانی پشتەوە نەبو بەجەنگێکی لاوەکیی، بۆئەوەی ئامانجە سەرەکییەکە لەیادبچێتەوەو پێشڕەوییەکانی جەنگی کونترۆڵکردنەوەی موسڵ خاوبکاتەوە، یان بەتەنها نەبونی دیسپلین‌و فەوزای خۆڕێکخستن‌و پاشەگەردانی نەبو بۆ روبەڕوبونەوەی خۆکوژەکانی داعش، بەڵکو لەهەمانکاتدا تەنها کەوتنێکی سیاسیی وەحشەتناک بو بۆ خەڵکی شارەکەو ناوچەکە کە دوای ئەو ڕوداوە بەکردار خۆی کرد بەپایتەختی بەرگریی هەرێمی کوردستان. یەک سەرکردەی ڕابەڕانی ئەم جەنگەی موسڵ نەک تەنها لەبەرەکانی شەڕی ناو شاری کەرکوک دەرنەکەوتن‌و لانیکەم وەکو پشتیوانییەکی ڕەمزیش خۆیان بەخەڵکی شارەکە نیشاننەدا، بەڵکو یەک لێدوانی رۆژنامەگەرییشیان نەداو یەک ڕونکردنەوەی ڕەسمی‌و ناڕەسمییش نەخوێندرایەوە. ئەوان ٢٤ کاتژمێر فزەیان لێوە نەهات‌و بێدەنگییەکی مەترسییداریان نماییشکرد، وەکی ئەوەی چاوەڕوانی کەوتنی کەرکوکیان کردبێت، بۆئەوەی دواتر قسەی تێدا بکەن.
ئەم پاشەگەردانییە سەربازیی‌و سیاسیی‌و ئەمنییەی کەرکوک بەشێکی دانەبڕاوی پیادەکردنی پلانی پەلەپڕوزکێی ئۆپەراسیۆنی موسڵە، چونکە ئاشکرایە کە بەخواست‌و فشاری ئەمریکا، پێش کۆنترۆڵکردنەوەی ناوچەکانی دەوروبەری کەرکوک، بڕیاری کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ درا. گەر کۆنتڕۆڵکردنەوەی موسڵ بۆ هەڵبژاردنی ئەمریکا سامانێکی گەورەی سیاسیی‌و دەستکەوتێکی سەربازیی گەورە بۆ ئۆباماو کلینتۆن دەستەبەربکات، ئەوا تەنهاجێهێشتنی کەرکوک لەلایەن حوکمڕانانی هەولێرو بارزانییەوە کە ئێستا بەفیعلی‌و بەتاکوتەنها بڕیاری سیاسیی لەهەرێمدا بەدەستەوەیە، چەندە خاڵێکی کوژەری سیاسیی‌و سەربازییە بۆ کورد، هێندەش دەستکەوتێکی گەورەی سەربازیی‌و سیاسییە بۆ کاربەدەستانی تورکیاو عێراق، چونکە فاکت ئەوەیە کە پاراستنی کەرکوک لەدەستی هێزە کوردییەکان‌و یەکێتییە بەپلەی یەکەم‌و هەمو شکستێکیش مانای بێتوانایی ئەو هێزە ئەمنیی‌و سەربازییەیە کە پاراستنی ئەو شارەی بەدەستەوەیە. بۆیە ئەوەی لەکەرکوکدا ڕویدا هەوڵێک بو بۆ دوبارەکردنەوەی ئەزمونی موسڵ‌و شەنگال لەیەک شاردا.
پرسیارێک کە وەکو مستەکۆڵە بەچاوی سیاسەتی کوردییەوە دەمێنێتەوە ئەوەیە کە نە بارزانی‌و نە کابینەی حکومەتی برازاکەی کە وێنەی سیاسەتی جەنگ دەنەخشێنن‌و نە کەسێکی تر لەجەنەڕاڵە سیاسییەکانیان کە لەبەرەکانی جەنگی موسڵدا بە بەردەوامی لەشاشەی تەلەفیزیۆنەکانی خۆیاندا نماییشدەکرێن، لەسەرەتاکانی ڕوداوەکەی کەرکوکدا وشەیەکیان بەفیڕۆ نەداو دڵۆپە فرمێسکێکی تیمساحیشیان بۆ ئەو هەمو شەهیدانەی کەرکوک نەڕشت، بەڵکو دوای شەوو ڕۆژێک لەڕوداوەکە بەیاننامەیەکی کۆمیدییمان بینی کە دوای هەشت ساڵ بیرماندەخاتەوە کە کەسێک هەیە”جێگری سەرۆکە”و بەرپرسیارێتی کونترۆڵکردنەوەی کەرکوکی پێبەخشراوە. هەربۆیەش دەزگا میدیاییەکانی پارتی باسیان لە”هێزەکانی کۆسرەت”دەکرد. دیارە ئەم هەڵسوکەتەی میدیاکانی خۆیان مەترسیی نییە بۆ ئاساییشی نەتەوەیی‌و شایستەی سزادان نییە کاتێک وەکو خۆیان دەڵێن،”پێشمەرگەی کوردستا”بەچەکداری شەخسێک” وێنابکرێت. هەقیقەتە تاڵەکە ئەوەیە کە ئەو ناونانەی میدیاکانی پارتی چەندە لەڕاستییەوە نزیکە، هێندەش ئەو پاساوە ئایدیۆلۆژییانەی پارتی بۆ سزادانی دەزگا میدیاییەکانی تر لەڕاستییەوە دورە.
رۆژانە، چرکەسات بەچرکەسات وێنەکانی بەرەکانی جەنگ دەرخواردی خەڵکی مەدەنیی کوردستان دەدرێت، وەکو ئەوەی لەسەردەمی بەعسدا لە”صور من المعرکه”دا دەمانبینی‌و نەبەردەکانی بەگەورەترین پاڵەوانێتی مێژوی نوێی نەتەوەو سەرۆکی مێژویی نماییشدەکردو کەسیش نەیدەزانی ئەم هەمو خوێنە بۆ چ ئامانجێکی سیاسیی دەڕێژرێت. میدیاکانیش بەهی پارتی‌و دەرەوەی پارتییەوە لەپێشبڕکێی ئەوەدان کامیان زیندوتر خێراتر توندوتیژیی دەهێنێتە ناو ژوری ماڵی هاوڵاتیان‌و وەحشەتی جەنگ بەئاساییدەکەنەوەو کامیشیان دەبێت بەسەرچاوەی میدیا جیهانییەکان.
