بحران و بن بست انتخاب ریاست حکومت اقلیم کردستان بخاطر چیست؟ / عبدل گلپریان

احزاب پارلمانی و سهیم در حکومت اقلیم کردستان عراق بعد از دو ماه زورآزمایی، برگزاری بیش از چهل جلسه در بیرون از مجاری قانونی و عدم دست یابی به توافق، با صدور بیانیه مسعود بارزانی در روز 9 اوت وارد مرحله بغرنج تری شده است. بن بست کنونی این است که، گوران، اتحادیه میهنی، اتحاد اسلامی و جمعیت اسلامی بر روی انتخاب رئیس حکومت اقلیم از طریق پارلمان تاکید دارند و حزب دمکرات مسعود بارزانی تهدید کرده است که در صورت به توافق نرسیدن همه احزاب برای ابقای مسعود بارزانی از طریق سازش، انتخاب رئیس حکومت اقلیم کردستان باید از طریق آرای عمومی مردم صورت بگیرد. از طرف دیگر طی دو ماه گذشته هیئتی برای هموار کردن موازینی برای انتخاب رئیس و حیطه اختیارات او سرگرم تدوین موازین قانونی بوده است که کار این هیئت و بندهای اصلاحی این قانون و موازین، مورد توافق حزب بارزانی نیست. عمده تلاشهای احزاب حاکم و شریک در پارلمان کردستان عراق برای حل این بحران در خارج از مجاری رسمی و قانونی صورت گرفته است. حتی ملاقات سرکنسول برخی کشورها با سران این احزاب در منازل آنان برای سازش و بده و بستان صورت گرفته و بجایی نرسیده است.
.
اکنون که تنها یک هفته به پایان دوران ریاست بارزانی باقی مانده است، بحران انتخاب رئیس حکومت اقلیم کردستان به مرحله انفجارآمیزی رسیده است. مسعود بارزانی در بیانیه ای که روز نهم اوت منتشر کرد با اشاره به اینکه او “سنبل قهرمانی در جنبش کردستان بوده است، تاریخا هیچ کسی نقش او را نتوانسته ایفا کند، دین برایش پایه اخلاق بوده و با تعریف و تمجید از سوابق خود و پدرش و همچنین اشاره به اوضاع بحرانی موجود در منطقه و کردستان عراق، خود را صاحب مشروعیت انقلابی و تاریخی برای پست ریاست حکومت اقلیم میداند و در انتهای این پیام پروژه چهار حزب دیگر پارلمان در خصوص حل مسئله رئیس حکومت اقلیم کردستان را کودتا نامیده است”. اکنون جدال بر سر انتخاب رئیس حکومت از طریق پارلمان که چهار حزب پارلمانی روی آن پافشاری میکنند و دیگری انتخاب از طریق آرای عمومی مردم که حزب بارزانی به آن چسبیده است می باشد. در ظاهر امر گویا گفتن از “آرای مستقیم مردم”، نشاندهنده پایبندی به “دمکراسی” و حق و حقوق مردم است. اما ببینیم در پس پرده تلاش مسعود بارزانی و حزب دمکرات تحت عنوان: “دمکراسی” و “آرای مستقیم مردم” چه چیزی نهفته است؟.
.
مسئله انتخاب رئیس حکومت از سوی حزب دمکرات بارزانی و از طریق آرای عمومی مردم دو خاصیت را در بر میگیرد. از یک سو این حزب تلاش میکند تضمینی برای انتخاب مجدد بارزانی را بدست آورد حتی اگر با دست بردن برای تقلب در آرای مردم هم بوده باشد بتواند بیشترین آرا را در مقابل هر کاندید دیگری این پست را از آن خود کند. تقلب در آرای انتخابات و در سطوح مختلف برای احزاب ناسیونالیست کرد یک امر جا افتاده است. از سوی دیگر اگر خواست حزب دمکرات برای چسباندن انتخاب رئیس حکومت از طریق آرای مردم تحقق یابد به این معنی خواهد بود که هیچ حزب و شخصیتی و حتی پارلمان هم نمیتواند رئیس حکومت را برکنار کند و با استناد به اینکه چون از “طریق آرای مردم” انتخاب شده است خود را مشروع و همچنین سمت و اختیاراتش را بلامنازع میداند چرا که به زعم بارزانی این تنها مردم هستند که می توانند او را از مشروعیت بیاندازند نه احزاب و و نه پارلمان. این طرح حزب دمکرات مبنی بر رجوع به آرای مردم میخواهد تضمین دائمی تری را برای خود مهیا کند. از این رو در میان تمامی احزاب، تنها حزب دمکرات بارزانی است که گزینه آرای عمومی را مطرح میکند. حزب دمکرات بارزانی این را میداند که اگر به خواست پنج حزب دیگر مبنی بر انتخاب رئیس حکومت از طریق پارلمان تن دهد، او رای نخواهد آورد. حتی اگر در بهترین حالت رای بیاورد، تا اتمام دوره ریاستش هر گاه احزاب رقیب یا پارلمان بخواهند میتوانند او را برکنار کنند و در مورد اختیاراتی هم که دارد مورد بازخواست قرار خواهد گرفت و او را با چالشهای زیادی روبرو خواهد ساخت. به این خاطر هیچ کدام از اینها در موازنه منافع، قدرت و حاکمیت یکه تازانه این حزب بنفع اهداف حزب بارزانی نیست. عمده مخالفت بارزانی و حزبش با انتخاب از طریق پارلمان از این رو است. مسعود بارزانی رسما و کتبا در پیامش این را پنهان نکرده است که خود را بنا به سوابق طایفه و عشیره بارزانی مشروع میداند. رئیس حکومت اقلیم کردستان پارلمان متشکل از اعضای احزاب را اکنون بی اعتبار میداند و میگوید بعد از جلسه روز 23 ژوئن که نمایندگان حزب بارزانی آنرا تحریم کرده بودند، پارلمان اعتبار خود را از دست داده است.
.
ادعای چهار حزب دیگر که خودشان را به رعایت “موازین قانونی” از طریق پارلمان آویزان کرده اند پوچ تر از آن است که بتواند کسی را بفریبد. ادعای رجوع به قانون و پارلمان تنها بهانه ای برای کم کردن یکه تازی حزب مسعود بارزانی در موازنه قدرت و سهم خواهی خود این احزاب است.
اکنون برهم صالح از رهبران اتحادیه میهنی جهت حل بحران انتخاب رئیس حکومت اقلیم طرحی را که بتصویب رهبری حزبش رسانیده، به حزب دمکرات ارائه داده است و حزب دمکرات نیز آنرا بعنوان طرحی که ممکن است بحران رئیس اقلیم را حل و فصل کند مورد استقبال قرار داده است. محور اصلی مورد مشاجره که در این طرح آمده است، میگوید که مسعود بارزانی تا دوسال دیگر بعنوان رئیس حکومت انتقالی ابقا شود و تا پایان این دو سال انجمنی برای بررسی و تدوین موازین رئیس حکومت اقلیم و اختیارات او تشکیل شود. در هر حال تا روز 19 اوت این بحران فعلا همچنان ادامه دارد.
.
اما ابقای بارزانی چه از طریق سازش، چه از طریق پارلمان و چه از طریق آرای عمومی مردم صورت بگیرد یا اینکه فرد دیگری این پست را اشغال کند و سرانجامش هرچه که باشد، کوچکترین تاثیری در تغییر وضع و حال زندگی مردمی که با دست تنگی، فقر و مشکلات عدیده اقتصادی، نا امنی، اجتماعی و رفاهی روبرو هستند نخواهد داشت. بحران، بن بست و سردرگمی ای که احزاب ناسیونالیست کرد را به کشتی گرفتن با هم بر سر ریاست حکومت اقلیم ناچار کرده است تنها ثمره آن از یک سو عبارت خواهد بود از آرایش جدید تقسیم سهم و قدرت برای کاربدستان و احزاب شریک در حکومت و از سوی دیگر افزایش هر چه بیشتر فقر، نا امنی و فلاکت برای مردم کردستان عراق.